“Lại đi vệ sinh ở chỗ này rồi…”, “Dạy mãi mà vẫn không nhớ được chỗ đi vệ sinh…” – Việc chó cưng “đi bậy”, tức là đi vệ sinh không đúng chỗ, là một trong những vấn đề khiến nhiều chủ nuôi phải đau đầu. Không chỉ gây thiệt hại cho thảm, đồ đạc, mà còn ảnh hưởng đến vấn đề vệ sinh, mùi hôi, và trên hết là có thể gây căng thẳng tinh thần cho chủ nuôi với suy nghĩ “Tại sao bé nhà mình lại thế này…”.
Tuy nhiên, việc chó đi bậy luôn có một lý do nào đó. Có thể là do bé không thích vị trí toilet, là dấu hiệu của sự bất an, căng thẳng, hoặc thậm chí là tiềm ẩn một bệnh lý nào đó. Điều quan trọng là không la mắng, mà phải hiểu đúng những cảm xúc và nguyên nhân ẩn sau hành vi đó của chó cưng, và kiên nhẫn áp dụng các biện pháp đối phó phù hợp.
Bài viết này, dành cho tất cả những người chủ đang phiền lòng vì tật đi bậy của chó cưng, sẽ giải thích chi tiết một cách toàn diện, từ những lý do chính khiến chó đi bậy, các biện pháp đối phó và cách huấn luyện cụ thể theo từng nguyên nhân, những lưu ý riêng cho chó con, chó trưởng thành và chó già, cho đến những cách xử lý KHÔNG NÊN làm. Với kiến thức đúng đắn và cách tiếp cận đầy tình yêu thương, chắc chắn bạn sẽ lấy lại được cuộc sống thoải mái và sạch sẽ bên chó cưng của mình.
Tại sao bé lại đi bậy? “Lý do” ẩn sau hành vi đi vệ sinh sai chỗ của chó
Đằng sau hành vi “đi bậy” của chó cưng ẩn chứa nhiều nguyên nhân khác nhau.
Vấn đề về môi trường toilet:
- Vị trí toilet không phù hợp: Nơi nhiều người qua lại, ồn ào, gần chỗ ngủ hoặc chỗ ăn, quá tối, hoặc không thông thoáng… những nơi chó không cảm thấy an toàn để đi vệ sinh có thể khiến chúng không muốn sử dụng.
- Toilet bẩn, không thích tã lót: Chó là loài động vật sạch sẽ. Nếu toilet bẩn, hoặc chất liệu, khả năng thấm hút của tã lót không tốt, chúng có thể tìm nơi khác để đi vệ sinh.
- Kích thước toilet không phù hợp: Khay vệ sinh quá nhỏ khiến cơ thể bị chìa ra ngoài, hoặc ngược lại quá rộng khiến chúng cảm thấy không yên tâm.
- Thiếu số lượng toilet (trường hợp nuôi nhiều chó hoặc nhà rộng): Nếu toilet bị chó khác sử dụng làm bẩn, hoặc quá xa, chúng có thể không nhịn được mà đi bậy.
Vấn đề về huấn luyện, học tập:
- Chưa nhớ được vị trí toilet (đặc biệt là chó con): Chó con mới về nhà hoặc chưa được huấn luyện đầy đủ có thể không biết phải đi vệ sinh ở đâu.
- Mùi còn sót lại ở chỗ từng đi sai: Chó có tập tính đi vệ sinh ở nơi có mùi chất thải của mình. Nếu mùi ở chỗ từng đi bậy còn sót lại, chúng có thể nhầm đó là toilet và lặp lại.
- Muốn thu hút sự chú ý của chủ (cố tình đi bậy để được quan tâm): Nếu ở nhà một mình quá lâu hoặc thiếu giao tiếp với chủ, chúng có thể đi bậy để thu hút sự chú ý của chủ. Cũng có trường hợp chúng học được từ kinh nghiệm trong quá khứ rằng khi đi bậy thì chủ sẽ la hét, quan tâm.
- Sợ hãi việc bị la mắng: Do kinh nghiệm bị la mắng nghiêm khắc khi đi bậy trong quá khứ, chúng có thể hiểu lầm rằng “việc đi vệ sinh là sai trái”, hoặc sợ đi vệ sinh trước mặt chủ và lén lút đi ở chỗ khác.
Vấn đề về tinh thần, căng thẳng:
- Thay đổi môi trường: Chuyển nhà, có thành viên mới hoặc thú cưng mới, thay đổi cách bài trí đồ đạc, ở nhà một mình quá lâu… những thay đổi trong môi trường sống là một sự căng thẳng lớn đối với chó và có thể là nguyên nhân gây ra việc đi bậy.
- Chứng lo âu khi xa cách: Cảm thấy bất an mạnh mẽ khi phải xa chủ, có thể hoảng loạn và đi bậy.
- Trải nghiệm đáng sợ: Tiếng động lớn như sấm sét, pháo hoa, động đất… sau khi trải qua những sự việc đáng sợ, chúng có thể đi bậy.
- Thiếu giao tiếp, thiếu vận động: Thời gian tiếp xúc, chơi đùa với chủ ít, thời gian đi dạo ngắn… sự không thỏa mãn về nhu cầu có thể gây căng thẳng và dẫn đến việc đi bậy.
Vấn đề sinh lý, bản năng:
- Hành vi đánh dấu lãnh thổ: Đặc biệt là chó đực chưa thiến, chúng có hành vi đánh dấu lãnh thổ bằng cách tiểu một lượng nhỏ ở nhiều nơi. Chó cái cũng có thể đánh dấu trong kỳ động dục.
- Tiểu tiện do quá vui mừng/phấn khích: Khi quá vui mừng hoặc phấn khích, chúng có thể vô tình tiểu són ra. Điều này thường thấy ở chó con chưa kiểm soát tốt cảm xúc.
- Tiểu tiện do sợ hãi/phục tùng: Khi cảm thấy rất sợ hãi hoặc muốn thể hiện sự phục tùng đối với đối phương, chúng có thể nằm ngửa ra và tiểu tiện.
Vấn đề thể chất, bệnh tật:
- Bệnh về đường tiết niệu: Viêm bàng quang, viêm niệu đạo, sỏi tiết niệu… khi mắc các bệnh này, chó có thể đi tiểu nhiều lần, hoặc đau khi đi tiểu nên không nhịn được mà đi bậy. Cũng có thể thấy máu trong nước tiểu.
- Bệnh nội tiết: Các bệnh như tiểu đường, hội chứng Cushing (tăng năng tuyến thượng thận)… có thể làm tăng lượng nước uống, kết quả là lượng nước tiểu cũng tăng và gây ra việc đi bậy.
- Bệnh về hệ thần kinh: Thoát vị đĩa đệm làm tê liệt thần kinh phần dưới cơ thể có thể khiến việc kiểm soát bài tiết trở nên khó khăn.
- Đau do viêm khớp…: Nếu chân hoặc lưng bị đau do viêm khớp, việc di chuyển đến toilet sẽ khó khăn và chúng có thể đi bậy giữa chừng.
- Do lão hóa: Khi về già, cơ vòng bàng quang yếu đi, cảm giác muốn đi vệ sinh giảm sút, hoặc chứng sa sút trí tuệ khiến chúng không còn nhớ vị trí toilet, dẫn đến việc đi bậy tăng lên.
【Theo từng nguyên nhân】Thực hành ngay hôm nay! Biện pháp đối phó và cách huấn luyện cụ thể để cải thiện tình trạng chó đi bậy
Khi đã xác định được nguyên nhân gây ra việc đi bậy, hãy kiên nhẫn áp dụng các biện pháp đối phó phù hợp.
Toilet không hợp ý? Những điểm cần lưu ý để tạo toilet thoải mái:
- Xem xét lại vị trí: Đặt ở nơi yên tĩnh, ít người qua lại. Cách xa chỗ ngủ và chỗ ăn, tạo môi trường để chó có thể yên tâm đi vệ sinh.
- Luôn giữ sạch sẽ: Thay tã lót thường xuyên, rửa khay vệ sinh định kỳ, luôn giữ toilet ở trạng thái sạch sẽ.
- Xem xét lại loại và kích thước toilet: Hãy thử đổi loại khay vệ sinh (loại có lưới, có thành…) hoặc kích thước cho phù hợp với sở thích và kích thước cơ thể của chó cưng.
- Tăng số lượng toilet: Nếu nhà rộng hoặc nuôi nhiều chó, việc đặt toilet ở nhiều nơi cũng rất hiệu quả.
Huấn luyện chưa đủ? Kiểm tra lại và kiên trì huấn luyện đi vệ sinh:
Không chỉ chó con, mà ngay cả chó trưởng thành cũng có thể học được nếu bạn kiên nhẫn dạy dỗ.
- Khen ngợi hết lời khi thành công: Ngay khi bé đi vệ sinh đúng chỗ, hãy khen ngợi thật nhiều, thậm chí hơi quá một chút, và cho đồ ăn vặt làm phần thưởng. Để bé học rằng “Đi vệ sinh ở đây sẽ có điều tốt đẹp”.
- Dẫn đến toilet đúng lúc: Sau khi ngủ dậy, sau khi ăn, sau khi chơi đùa, khi thấy bé có dấu hiệu bồn chồn… những thời điểm dễ đi vệ sinh, hãy dẫn bé đến toilet.
- Sử dụng khẩu lệnh như “Go potty!”: Quyết định một khẩu lệnh (tiếng hô) để kích thích bé đi vệ sinh, và nói khi bé đang ở toilet, điều này giúp liên kết khẩu lệnh với việc đi vệ sinh.
Có thể là tín hiệu SOS của tâm hồn? Cách đối phó với việc đi bậy do căng thẳng, lo lắng:
- Tạo môi trường an toàn: Nếu biết rõ nguyên nhân gây lo lắng cho chó như sấm sét, ở nhà một mình, hãy loại bỏ nguyên nhân đó hoặc chuẩn bị một nơi ẩn náu an toàn (như lồng vận chuyển).
- Vận động và vui chơi đầy đủ: Cho bé giải tỏa năng lượng triệt để bằng các buổi đi dạo và vui chơi hàng ngày, để bé không bị căng thẳng hay buồn chán.
- Giao tiếp chất lượng cao: Dành thời gian vuốt ve, nói chuyện, chơi cùng bé, truyền tải thật nhiều tình yêu thương.
Đây là bản năng? Hành vi đánh dấu lãnh thổ và tiểu tiện do phấn khích/phục tùng:
- Hành vi đánh dấu lãnh thổ: Việc triệt sản thường giúp cải thiện tình trạng này, nhưng không phải lúc nào cũng hết hoàn toàn. Hãy lót sẵn tã ở những nơi bé hay đánh dấu, hoặc sử dụng các loại xịt chống đánh dấu. Việc tiếp cận nguyên nhân gốc rễ (ý thức lãnh thổ, căng thẳng…) cũng cần thiết.
- Tiểu tiện do phấn khích/phục tùng: Đây không phải là hành vi chó cố tình làm. La mắng sẽ phản tác dụng. Hãy cố gắng không làm bé quá phấn khích, tiếp xúc một cách bình tĩnh, hoặc tạo ra những cách tiếp xúc khiến bé cảm thấy an toàn. Tình trạng này thường giảm dần khi chó lớn lên.
Hay là do bệnh? Dấu hiệu thể trạng không tốt không thể bỏ qua:
Nếu bé đột nhiên đi bậy nhiều hơn, có vẻ đau khi đi tiểu, có máu trong nước tiểu, lượng nước uống hoặc lượng nước tiểu bất thường… những trường hợp nghi ngờ bệnh tật, đừng tự ý phán đoán mà hãy đưa bé đến bệnh viện thú y để khám ngay.
Phát hiện bé đi bậy! Cách xử lý đúng đắn lúc đó và những cách la mắng tuyệt đối KHÔNG NÊN làm
Cách bạn phản ứng khi phát hiện bé đi bậy sẽ ảnh hưởng lớn đến việc huấn luyện sau này.
Cách xử lý đúng:
- Không la mắng nếu không bắt quả tang: Chó là loài động vật sống trong “hiện tại”. Mắng sau khi sự việc đã qua, chúng không hiểu tại sao lại bị mắng.
- Không làm ầm ĩ, lặng lẽ dọn dẹp: Nếu chủ nuôi làm ầm lên, hoảng hốt, chó có thể hiểu lầm là “được quan tâm” và lặp lại hành vi đi bậy để thu hút sự chú ý.
- Khử mùi triệt để: Ở những nơi đã đi sai, hãy lau chùi và khử mùi thật kỹ bằng các loại dung dịch vệ sinh chuyên dụng cho thú cưng có chứa enzyme, để không còn sót lại mùi chất thải mà chó có thể nhận biết.
Những cách la mắng tuyệt đối KHÔNG NÊN làm:
- Quát lớn, đánh đập hoặc các hình phạt thể xác: Chó chỉ cảm thấy sợ hãi, mất lòng tin vào chủ, chứ không hiểu tại sao lại bị mắng. Thậm chí, chúng có thể hiểu lầm rằng “việc đi vệ sinh là sai trái” và lén lút đi ở chỗ khác, hoặc cố nhịn tiểu đến mức bị bệnh.
- Dí mũi vào chỗ đi bậy: Đối với chó, hành động này không có ý nghĩa gì cả, mà chỉ gây khó chịu và sợ hãi.
- Phát hiện ra sau rồi mới chì chiết, la mắng kéo dài: Hoàn toàn không có tác dụng, mà còn làm xấu đi mối quan hệ với chó.
Quan sát kỹ biểu hiện của chó cưng:
Những thay đổi nhỏ trong hành vi (bồn chồn, ngửi sàn nhà…) cũng có thể là dấu hiệu bé muốn đi vệ sinh. Hãy quan sát kỹ biểu hiện hàng ngày của bé để nắm bắt thời điểm đi vệ sinh.
Vận động và giao tiếp đầy đủ:
Việc không để bé bị căng thẳng hay không thỏa mãn cũng góp phần phòng ngừa việc đi bậy.
Lời kết: Thoát khỏi nỗi lo về việc đi bậy! Xây dựng cuộc sống chung thoải mái bằng tình yêu thương và sự kiên nhẫn
Việc chó cưng đi bậy là một nỗi lo lớn đối với chủ nuôi, nhưng đằng sau hành vi đó luôn có những lý do riêng của chó. Việc bình tĩnh xem xét nguyên nhân gốc rễ tại sao bé lại đi bậy, và kiên nhẫn tiếp tục các biện pháp huấn luyện và đối phó phù hợp với từng nguyên nhân, bằng cả tình yêu thương, là con đường chắc chắn nhất để cải thiện.
Điều quan trọng là không la mắng, mà cố gắng thấu hiểu, và dạy dỗ những hành vi đúng đắn. Và rồi, hãy đồng cảm với cảm xúc của chó cưng, dành thật nhiều tình yêu thương và thời gian để xây dựng mối quan hệ tin cậy. Khi vấn đề đi bậy được giải quyết, mỗi ngày của bạn và chó cưng chắc chắn sẽ trở nên yên bình hơn, sạch sẽ hơn, và ngập tràn nụ cười hơn. Đừng bỏ cuộc, hãy từ từ đối mặt với chó cưng, và hướng đến một cuộc sống chung thoải mái nhé!