“Bé nhà mình ở nhà một mình có ổn không nhỉ…” “Để bé một mình lâu thấy thương quá…” – Trong cuộc sống cùng chó cưng, việc “để chó ở nhà một mình” là một mối quan tâm lớn, và cũng không ít lần trở thành nỗi trăn trở của chủ nuôi. Chó vốn là loài động vật sống theo bầy đàn, nên việc ở một mình ít nhiều cũng khiến chúng cảm thấy bất an và căng thẳng. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, hiếm có trường hợp chủ nuôi có thể ở bên cạnh chó cưng suốt cả ngày.
Điều quan trọng là làm cho chó cưng nhận biết rằng việc ở nhà một mình không phải là “điều đáng sợ”, “điều cô đơn”, mà là “thời gian nghỉ ngơi an toàn”, “thời gian yên tĩnh”. Với kiến thức và sự chuẩn bị đúng đắn, cùng với việc huấn luyện bằng tình yêu thương, chó cưng của bạn sẽ học được cách ở nhà một mình một cách ngoan ngoãn, và bạn cũng có thể yên tâm khi ra ngoài.
Bài viết này sẽ giải thích một cách chi tiết và toàn diện, từ chó con, chó trưởng thành, cho đến chó già, về sự chuẩn bị, cách tạo dựng môi trường, các bước tập làm quen, những mẹo nhỏ khi để chó ở nhà một mình, và cả các biện pháp đối phó với các vấn đề như chứng lo âu khi xa cách.
Tại sao chó lại không thích ở nhà một mình? Lý do và tâm lý
Việc chó không thích ở nhà một mình có liên quan sâu sắc đến tập tính và tâm lý của chúng.
- Bản năng sống theo bầy đàn: Chó vốn là động vật xã hội, chúng cảm thấy an toàn khi ở cùng đồng loại (gia đình). Việc bị bỏ lại một mình là một tình huống dễ gây bất an theo bản năng.
- Sự gắn bó, phụ thuộc mạnh mẽ vào chủ: Đặc biệt là những chú chó có mối liên kết sâu sắc với chủ, hoặc những bé có tính cách thích làm nũng, có thể cảm thấy rất bất an và cô đơn khi không có chủ ở bên.
- Buồn chán và thiếu kích thích: Khi ở nhà một mình, không có bạn chơi, ít có kích thích từ bên ngoài, nên sự buồn chán có thể khiến chúng tích tụ căng thẳng và dẫn đến các vấn đề hành vi (sủa, phá hoại đồ đạc…).
- Chấn thương tâm lý trong quá khứ: Những chú chó từng trải qua trải nghiệm đáng sợ khi ở một mình (sấm sét lớn, bị ốm…) có thể hình thành nỗi sợ hãi mạnh mẽ đối với việc ở nhà một mình.
- Thiếu hòa nhập xã hội: Nếu chó con không được làm quen với nhiều môi trường và kích thích khác nhau từ khi còn nhỏ, chúng sẽ dễ phản ứng thái quá với những tiếng động nhỏ và dễ cảm thấy bất an. Việc thấu hiểu những lý do này là bước đầu tiên cho việc huấn luyện ở nhà một mình hiệu quả.
Khi nào có thể để chó con ở nhà một mình? Độ tuổi và tâm thế
Việc khi nào có thể bắt đầu để chó con ở nhà một mình là một điểm mà nhiều chủ nuôi băn khoăn.
- Thời điểm bắt đầu lý tưởng: Thông thường, khoảng 3-4 tháng tuổi, khi chó con đã quen với môi trường mới, việc huấn luyện đi vệ sinh đã có tiến triển nhất định, và mối quan hệ tin cậy với chủ đã được xây dựng, là thời điểm tốt để bắt đầu tập cho bé ở nhà một mình trong thời gian rất ngắn. Cũng cần cân nhắc việc bé đã hoàn thành chương trình tiêm phòng và có đủ thể lực.
- Ban đầu chỉ vài phút: Đầu tiên, hãy bắt đầu từ những khoảng thời gian rất ngắn như khi chủ đi đổ rác vài phút. Điều quan trọng là không ép buộc, từ từ làm quen để chó con không bị hoảng sợ.
- Tâm thế của chủ nuôi:
- Không cảm thấy tội lỗi: Hãy coi việc ở nhà một mình là một trong những kỹ năng cần thiết để chó có thể sống trong xã hội.
- Thái độ cương quyết: Khi ra ngoài hoặc trở về, việc tỏ ra quá ủy mị hoặc ồn ào sẽ khiến chó thêm bất an. Điều quan trọng là giữ bình tĩnh và cư xử như bình thường.
- Không nóng vội, kiên nhẫn: Huấn luyện ở nhà một mình là việc cần thời gian, hãy kiên nhẫn theo nhịp độ của chó con.
Số 1 về cảm giác an toàn! Huấn luyện vào lồng (Crate Training) là người bạn đồng hành đắc lực khi ở nhà một mình
Huấn luyện cho chó cưng nhận biết chiếc lồng (nhà/ổ) là “nơi riêng tư an toàn và yên tĩnh” (crate training) vô cùng hiệu quả để bé có thể ở nhà một mình thành công.
- Lý do lồng trở thành “căn cứ bí mật” an toàn: Chó có tập tính thích những nơi chật hẹp, có rào chắn. Nếu chiếc lồng trở thành nơi ngủ nghỉ, ẩn náu an toàn, bé sẽ có thể thư giãn khi ở trong đó ngay cả khi chủ vắng nhà.
- Cách tiến hành: Đặt đồ ăn vặt hoặc đồ chơi yêu thích vào trong lồng để khuyến khích bé tự nguyện đi vào. Khen ngợi khi bé vào, và từ từ kéo dài thời gian bé ở trong đó. Cuối cùng, huấn luyện để bé có thể vào lồng theo lệnh của chủ và giữ yên tĩnh ngay cả khi cửa đóng.
- Lưu ý: Không dùng lồng như một hình phạt. Chọn kích thước phù hợp, không quá rộng.
Các bước vàng để chó cưng ở nhà một mình giỏi
Hãy kiên nhẫn, từng bước một tập cho bé quen với việc ở nhà một mình.
Bước 1: Làm quen với “thời gian một mình” ngắn:
Khi chủ vẫn ở trong cùng một phòng, hãy để chó tự chơi hoặc nghỉ ngơi mà không quan tâm đến, để bé quen với “khoảng thời gian yên tĩnh một mình”.
Bước 2: Tạo “thời gian chủ không ở trong tầm mắt”:
Chủ di chuyển sang phòng khác vài phút rồi quay lại ngay. Khen ngợi nếu chó giữ bình tĩnh đợi.
Bước 3: “Bình thường hóa” các hành động chuẩn bị ra ngoài:
Cầm chìa khóa, mặc áo khoác… hãy thực hiện những hành động này một cách tự nhiên thường ngày để chúng không bị gắn liền với việc chủ sắp đi vắng, tránh làm chó quá phấn khích hoặc bất an.
Bước 4: Bắt đầu bằng việc ra ngoài trong thời gian ngắn:
Ban đầu, chỉ ra ngoài khoảng 5 phút, sau đó từ từ kéo dài thời gian.
Bước 5: Lúc đi và lúc về đều “thản nhiên”:
- Lúc đi: Tránh nói những lời bịn rịn, chia tay kéo dài. Chỉ cần nhẹ nhàng nói “Đi nhé” và bình tĩnh ra khỏi nhà.
- Lúc về: Dù chó mừng quýnh, nhảy chồm lên người, chủ cũng không nên hưởng ứng ngay. Trước hết, chủ hãy bình tĩnh cất đồ, khi chó cũng đã bình tĩnh lại, hãy nhẹ nhàng gọi tên hoặc vuốt ve.
Bước 6: Chuẩn bị “niềm vui” khi ở nhà một mình:
Sử dụng các loại đồ chơi hoặc đồ ăn vặt giúp giải khuây sẽ được đề cập sau.
Bước 7: Luyện tập tự chơi một mình:
Ngay cả khi chủ ở nhà, hãy tạo thời gian để chó tự chơi với đồ chơi hoặc thư giãn một mình.
Khoảng bao lâu là ổn? Thời gian chó có thể ở nhà một mình an toàn
Thời gian chó có thể ở nhà một mình an toàn phụ thuộc rất nhiều vào độ tuổi, tính cách, giống loài và tình trạng huấn luyện.
- Chó con (dưới 6 tháng tuổi): Giới hạn thường là khoảng 2-4 tiếng. Số lần đi vệ sinh cũng nhiều, việc ở nhà một mình trong thời gian dài là rất khó.
- Chó trưởng thành (khỏe mạnh): Tùy thuộc vào việc huấn luyện, có thể ở nhà một mình khoảng 6-8 tiếng, nhưng đối với chó, đó không phải là khoảng thời gian ngắn. Lý tưởng nhất là rút ngắn thời gian này càng nhiều càng tốt.
- Chó già (chó lớn tuổi): Cần cân nhắc đến việc thể lực và khả năng nhận thức suy giảm, số lần đi vệ sinh sai chỗ tăng lên. Tốt nhất là dưới 4-6 tiếng, nếu có thể thì ngắn hơn, và cố gắng quan sát tình hình thường xuyên. Đây chỉ là những con số tham khảo, điều quan trọng là phải quan sát kỹ biểu hiện của từng chú chó và để bé ở nhà một mình trong phạm vi hợp lý.
Cách cư xử đúng đắn khi trở về: Niềm vui hội ngộ và những điểm cần lưu ý
Khoảnh khắc chủ trở về là một trong những giây phút vui mừng nhất trong ngày của chó cưng.
- Không làm bé quá phấn khích: Khi trở về, dù chó cưng có phấn khích nhảy chồm lên người, chủ cũng không nên cùng bé làm ầm lên. Trước hết, chủ hãy bình tĩnh cất đồ, khi chó cũng đã bình tĩnh lại, hãy nhẹ nhàng gọi tên hoặc vuốt ve.
- Không la mắng dù bé có đi bậy hay nghịch phá: Dù bé có đi vệ sinh sai chỗ hay nghịch phá trong lúc bạn vắng nhà, việc la mắng sau khi trở về sẽ không khiến chó hiểu được. Ngược lại, bé có thể liên kết việc chủ trở về với những điều khó chịu. Hãy lặng lẽ dọn dẹp, tìm hiểu nguyên nhân và suy nghĩ biện pháp cho lần sau.
- Dành thật nhiều tình yêu thương và giao tiếp: Hãy khen ngợi thật nhiều chú chó cưng đã cố gắng ở nhà một mình, cùng bé chơi đùa hoặc đi dạo để bù đắp lại cảm giác cô đơn của bé.
“Bé nhà mình có lẽ bị chứng lo âu khi xa cách…” Cách nhận biết và tư vấn chuyên gia
“Chứng lo âu khi xa cách” là tình trạng chó cảm thấy bất an cực độ khi phải xa chủ, dẫn đến nhiều hành vi không mong muốn (phá hoại đồ đạc, sủa quá mức, đi vệ sinh sai chỗ, tự làm tổn thương bản thân…).
- Ví dụ về dấu hiệu của chứng lo âu khi xa cách:
- Bồn chồn, sủa hoặc kêu khi chủ bắt đầu chuẩn bị ra ngoài.
- Phá hoại đồ đạc, liếm láp cơ thể quá mức khi ở nhà một mình.
- Đi vệ sinh sai chỗ dù bình thường không như vậy.
- Quá phấn khích, khó bình tĩnh lại khi chủ trở về.
Nếu bạn thấy nhiều dấu hiệu trong số này và chúng lặp đi lặp lại mỗi khi bé ở nhà một mình, có khả năng bé đang bị chứng lo âu khi xa cách. Đừng tự ý phán đoán, hãy nhất định tham khảo ý kiến của bác sĩ thú y hoặc chuyên gia trị liệu hành vi. Việc nhận được lời khuyên và điều trị phù hợp (liệu pháp hành vi, liệu pháp dùng thuốc…) có thể giúp cải thiện tình hình.
Chó già ở nhà một mình: Những điều cần đặc biệt lưu ý ở giai đoạn lớn tuổi
Khi về già, chó có thể gặp khó khăn hơn trong việc ở nhà một mình trong thời gian dài như khi còn trẻ.
- Khó nhận biết những thay đổi về sức khỏe: Thời gian ngủ dài hơn, khiến việc nhận ra những thay đổi nhỏ về sức khỏe trở nên khó khăn hơn.
- Tăng số lần đi vệ sinh sai chỗ: Do suy giảm cơ lực hoặc bệnh tật, số lần đi vệ sinh sai chỗ có thể tăng lên.
- Khả năng bị sa sút trí tuệ: Khi bị sa sút trí tuệ, chó có thể sủa vào ban đêm, chui vào những chỗ hẹp, hoặc đi lang thang. Hãy cố gắng rút ngắn thời gian để bé ở nhà một mình và có những biện pháp để thường xuyên theo dõi tình hình. Việc sử dụng camera theo dõi thú cưng cũng rất hiệu quả.
Lời kết: Bằng sự chuẩn bị đúng đắn và tình yêu thương, hãy hỗ trợ chó cưng ở nhà một mình!
Đối với chó, việc “ở nhà một mình” xa cách chủ nhân ít nhiều cũng đi kèm với sự bất an và căng thẳng. Tuy nhiên, nếu chủ nuôi thấu hiểu cảm xúc của chó cưng, chuẩn bị kỹ lưỡng, huấn luyện phù hợp, và tạo dựng một môi trường an toàn để bé có thể yên tâm ở lại, sự bất an đó sẽ giảm đi rất nhiều, và chó cưng sẽ có thể ở nhà một mình một cách bình tĩnh.
Điều quan trọng là không nóng vội, kiên nhẫn theo nhịp độ của bé. Và sau đó, hãy chào đón chú chó cưng đã cố gắng ở nhà một mình bằng thật nhiều tình yêu thương khi bạn trở về. Sự thấu hiểu và khéo léo của bạn, và trên hết là tình yêu thương sâu sắc, sẽ nuôi dưỡng “kỹ năng ở nhà một mình” của chó cưng, và dẫn đến một cuộc sống chung phong phú, an tâm hơn.