“Dạo này bé ngủ nhiều hơn…”, “Tốc độ đi dạo có vẻ chậm lại…” – những thay đổi ở chó cưng mà bạn bất chợt nhận ra. Đó có thể là minh chứng cho việc thành viên gia đình không thể thay thế của bạn đang bước vào giai đoạn lớn tuổi và từ từ già đi. Sự lão hóa của chó đi kèm với nỗi buồn cho người chủ, nhưng đó không phải là tất cả. Bằng việc trang bị kiến thức đúng đắn và thực hiện các biện pháp chăm sóc phù hợp với độ tuổi, bạn có thể nâng cao chất lượng cuộc sống (QOL) cho chó cưng và hỗ trợ một cuộc sống tuổi già yên bình, hạnh phúc.
Bài viết này, dành cho tất cả những người chủ đang chung sống với những chú chó đã hoặc sắp bước vào giai đoạn lớn tuổi, sẽ giải thích chi tiết một cách toàn diện về sự lão hóa ở chó là gì, những dấu hiệu lão hóa không thể bỏ qua, các bệnh dễ mắc ở giai đoạn lớn tuổi, và quan trọng nhất là các biện pháp chăm sóc trong cuộc sống hàng ngày (ăn uống, vận động, môi trường sống, chăm sóc tinh thần), cho đến cả cách đối mặt khi cần chăm sóc điều dưỡng. Hãy thấu hiểu sâu sắc “hiện tại” của chó cưng và bằng sự chăm sóc đầy tình yêu thương, chúng ta hãy cùng nhau kéo dài khoảng thời gian quý báu này một cách phong phú.
“Chó lớn tuổi” là từ mấy tuổi? ～Sự lão hóa của chó và cách quy đổi sang tuổi người～
Thời gian của loài chó trôi nhanh hơn con người rất nhiều. Nhìn chung, người ta nói rằng chó bắt đầu bước vào “giai đoạn lớn tuổi (cao tuổi)” từ khoảng 7 tuổi. Tuy nhiên, đây chỉ là mức tham khảo, tốc độ lão hóa còn khác nhau rất nhiều tùy thuộc vào kích thước cơ thể của chó.
- Chó nhỏ và chó trung bình: Từ khoảng 7-8 tuổi
- Chó lớn: Từ khoảng 5-6 tuổi
- Chó siêu lớn: Từ khoảng 5 tuổi
Chó lớn có xu hướng bước vào giai đoạn già sớm hơn chó nhỏ. Ví dụ, một chú chó nhỏ 7 tuổi tương đương với con người ở độ tuổi giữa 40, trong khi một chú chó lớn 7 tuổi lại tương đương với con người ở độ tuổi giữa 50. Điều quan trọng là phải nắm được chó cưng của mình bắt đầu bước vào giai đoạn già từ khoảng bao nhiêu tuổi và sớm có ý thức về việc chăm sóc.
Đừng bỏ lỡ! Danh sách kiểm tra “dấu hiệu lão hóa” của chó cưng
Sự lão hóa của chó biểu hiện qua nhiều dấu hiệu khác nhau. Việc nhận ra những thay đổi nhỏ của chó cưng trong giao tiếp hàng ngày là bước đầu tiên trong việc quản lý sức khỏe.
Những thay đổi về ngoại hình:
- Thay đổi về lông: Lông bạc xuất hiện nhiều ở vùng quanh miệng, mặt, lưng. Lông trở nên khô xơ, mất độ bóng, lượng lông giảm và da dễ nhìn thấy hơn.
- Thay đổi ở mắt: Tròng đen trở nên trắng đục (có khả năng bị đục thủy tinh thể hoặc xơ cứng nhân thủy tinh thể). Ghèn mắt tăng lên.
- Thay đổi về da: Da mất độ đàn hồi, chảy xệ. Dễ xuất hiện mụn cóc hoặc khối u.
- Thay đổi về vóc dáng: Lượng cơ bắp giảm khiến lưng còng xuống, bụng chảy xệ. Gầy đi, lộ xương, hoặc ngược lại dễ tăng cân do trao đổi chất giảm.
- Thay đổi về răng: Hôi miệng nặng hơn, cao răng bám nhiều, màu sắc nướu xấu, răng lung lay (bệnh nha chu tiến triển).
- Thay đổi về móng: Móng trở nên cứng và dày hơn.
Những thay đổi về hành vi và tình trạng:
- Thời gian ngủ tăng lên: Dành phần lớn thời gian trong ngày để ngủ.
- Mức độ hoạt động giảm: Không còn hứng thú với việc đi dạo hay chơi đùa, dễ mệt và ngồi xuống ngay.
- Cử động chậm chạp: Di chuyển chậm hơn, mất nhiều thời gian để đứng dậy.
- Ngại lên xuống bậc thang: Không thích lên xuống ghế sofa hoặc cầu thang.
- Thay đổi trong ăn uống: Tốc độ ăn chậm lại, làm rơi vãi thức ăn nhiều hơn, tránh ăn đồ cứng.
- Đi vệ sinh sai chỗ: Số lần đi bậy tăng lên do không còn nhớ vị trí toilet hoặc không nhịn được.
- Trở nên bướng bỉnh hoặc thích làm nũng: Tính cách thay đổi, trở nên bướng bỉnh hoặc ngược lại thích làm nũng như chó con.
Suy giảm chức năng cảm giác:
- Suy giảm thị lực: Hay va vào đồ vật, không muốn di chuyển ở nơi tối, vấp ngã ở bậc thang, không tìm thấy đồ chơi.
- Suy giảm thính lực: Phản ứng chậm với tiếng gọi, không nhận ra khi được gọi tên, không giật mình dù có tiếng động lớn.
- Suy giảm khứu giác: Chán ăn (vì chó được kích thích ăn uống bằng mùi).
Suy giảm chức năng nhận thức (dấu hiệu của chứng sa sút trí tuệ):
- Sủa đêm, sủa đòi hỏi: Sủa liên tục vào ban đêm không có lý do.
- Đi lang thang: Đi qua đi lại không mục đích, chui vào những chỗ hẹp và không ra được.
- Đảo lộn ngày đêm: Ban ngày chỉ ngủ, đến đêm lại hoạt động.
- Không nhận ra chủ, phản ứng kém.
Những dấu hiệu này không chỉ đơn thuần là “do tuổi tác” mà còn có thể là dấu hiệu của một bệnh lý tiềm ẩn. Nếu bạn nhận thấy những thay đổi đáng lo ngại, đừng tự ý phán đoán mà hãy đưa bé đến bệnh viện thú y để được tư vấn.
Những bệnh cần đặc biệt chú ý ở giai đoạn lớn tuổi là gì?
Cùng với sự lão hóa, nguy cơ mắc nhiều bệnh tật cũng tăng cao. Đặc biệt các bệnh sau đây thường gặp ở chó già.
Ba bệnh chính (Bệnh tim, Bệnh thận, Khối u):
- Bệnh tim: Đặc biệt thường gặp ở chó nhỏ tuổi già là “bệnh hở van hai lá”. Các triệu chứng cần chú ý bao gồm ho, khó thở, dễ mệt.
- Bệnh thận (Suy thận mãn tính): Chức năng thận suy giảm từ từ. Dấu hiệu ban đầu thường là uống nhiều, tiểu nhiều.
- Khối u (Ung thư): Có thể xuất hiện ở nhiều bộ phận khác nhau trên cơ thể. Không chỉ là các khối u trên da, mà còn có thể biểu hiện qua các triệu chứng toàn thân như mệt mỏi, chán ăn, sụt cân. Việc khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm là rất quan trọng.
Bệnh về khớp:
- Thoái hóa khớp: Sụn khớp bị mài mòn, gây đau đớn và khó đi lại. Chú ý các dấu hiệu như ngại đứng dậy, đi khập khiễng.
- Thoát vị đĩa đệm: Nguy cơ cao ở các giống chó thân dài chân ngắn.
Bệnh về hormone (Bệnh nội tiết):
- Suy giáp: Mệt mỏi, rụng lông, béo phì, bệnh ngoài da…
- Hội chứng Cushing (Tăng năng tuyến thượng thận): Uống nhiều, tiểu nhiều, bụng phình to, rụng lông…
- Bệnh tiểu đường: Uống nhiều, tiểu nhiều, sụt cân…
Bệnh về mắt và răng:
- Bệnh đục thủy tinh thể: Tròng đen bị đục trắng, làm suy giảm thị lực.
- Bệnh nha chu: Vấn đề mà nhiều chó già gặp phải. Hôi miệng, sưng nướu, chảy máu, răng lung lay…
Hội chứng rối loạn chức năng nhận thức (Chứng sa sút trí tuệ):
Như đã đề cập ở trên, có những thay đổi hành vi như sủa đêm, đi lang thang.
【Thực hành】4 trụ cột nâng đỡ cuộc sống tuổi già yên bình cho chó cưng
Khi chó cưng bước vào giai đoạn già, cần có sự chăm sóc tỉ mỉ khác với khi còn trẻ. Hãy ý thức về 4 trụ cột: “Ăn uống”, “Vận động”, “Môi trường sống”, và “Chăm sóc tinh thần”.
① Chăm sóc ăn uống: Bữa ăn nhẹ nhàng cho cơ thể chó già là gì?
- Chuyển sang thức ăn cho chó già: Tùy theo sự suy giảm của chức năng tiêu hóa và trao đổi chất, hãy chuyển sang loại thức ăn cho chó già được thiết kế dễ tiêu hóa, ít calo, ít chất béo.
- Điểm mấu chốt là “giàu protein, ít chất béo”: Để duy trì khối lượng cơ bắp, protein chất lượng tốt là cần thiết. Mặt khác, để phòng tránh béo phì, nên chọn loại ít chất béo.
- Sử dụng các thành phần hỗ trợ sức khỏe: Các loại thức ăn có bổ sung thành phần chăm sóc khớp (glucosamine, chondroitin), chất chống oxy hóa, thành phần giảm gánh nặng cho thận (ít phốt pho…) cũng rất hiệu quả.
- Mẹo để dễ ăn hơn: Nếu răng yếu hoặc chán ăn, hãy thử ngâm mềm thức ăn bằng nước ấm, hâm ấm một chút để tăng mùi thơm, hoặc trộn thêm thức ăn ướt có độ ngon miệng cao.
- Số lần cho ăn: Nếu bé không thể ăn nhiều một lúc, việc chia tổng lượng thức ăn trong ngày thành 3-4 lần cũng giúp giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa.
② Chăm sóc vận động: Tận hưởng niềm vui một cách vừa sức, làm mới tinh thần và cơ thể
Ngay cả khi về già, vận động vừa phải vẫn rất quan trọng để duy trì cơ bắp, sự linh hoạt của khớp, thay đổi không khí và phòng ngừa chứng sa sút trí tuệ.
- Với nhịp độ và thời gian hợp lý: Luôn ưu tiên tình trạng sức khỏe trong ngày của chó cưng, rút ngắn thời gian và khoảng cách, cho bé nghỉ ngơi thường xuyên, và tuyệt đối không để bé gắng sức.
- Lựa chọn lộ trình an toàn: Chọn những con đường bằng phẳng, ít bậc thang, nền đất ổn định.
- Chú trọng chất lượng buổi đi dạo: Không cần ép bé đi nhiều, chỉ cần cho bé ra ngoài hít thở không khí bằng xe đẩy, cùng ngồi trên ghế đá công viên, ngửi mùi cỏ cây hoa lá cũng là một kích thích tốt.
- Vận động nhẹ trong nhà: Vào những ngày thời tiết xấu, việc kết hợp các trò chơi sử dụng khứu giác như trò chơi tìm đồ vật đơn giản (nosework) trong nhà cũng là một gợi ý hay.
③ Chăm sóc môi trường sống: Tạo dựng không gian không rào cản, an toàn và thoải mái
Để hỗ trợ cho những chú chó già có cơ lực, thị lực và các giác quan suy giảm, hãy loại bỏ những nguy hiểm trong nhà và tạo dựng một môi trường sống thoải mái.
- Sàn nhà chống trơn trượt: Lót thảm, đệm chống trượt, hoặc thảm lie trên sàn gỗ để phòng tránh ngã và giảm áp lực lên khớp.
- Loại bỏ các bậc thang: Sử dụng dốc cho các bậc thang trong nhà hoặc ở cửa ra vào. Chuẩn bị bậc thang để bé lên xuống ghế sofa, giường.
- Xem xét lại cách bài trí đồ đạc: Tạo lối đi rộng rãi, bọc các góc cạnh đồ đạc dễ va chạm để đảm bảo lối đi an toàn.
- Chuẩn bị chỗ ngủ thoải mái: Chuẩn bị giường có độ đàn hồi cao, giúp phân tán áp lực cơ thể, hoặc làm từ chất liệu dễ điều chỉnh nhiệt độ. Điều này cũng giúp phòng ngừa loét do tì đè. Việc đặt chỗ ngủ gần toilet cũng là một sự quan tâm cần thiết.
- Quản lý nhiệt độ, độ ẩm phù hợp: Chức năng điều hòa thân nhiệt suy giảm, nên cần hết sức chú ý đến việc say nắng vào mùa hè và hạ thân nhiệt vào mùa đông. Luôn duy trì nhiệt độ và độ ẩm phòng thoải mái bằng điều hòa hoặc thiết bị sưởi.
④ Chăm sóc tinh thần: Cảm giác an toàn và kích thích vừa phải cho sức khỏe não bộ
Ở giai đoạn già dễ cảm thấy bất an, việc chăm sóc tinh thần cũng vô cùng quan trọng.
- Giao tiếp nhẹ nhàng: Trân trọng khoảng thời gian nói chuyện nhẹ nhàng, vuốt ve từ từ, và cố gắng để chó cưng cảm thấy an tâm.
- Tránh những thay đổi quá mức: Cố gắng duy trì nhịp sống và môi trường càng ổn định càng tốt để giảm căng thẳng.
- Kích thích vừa phải: Không để bé hoàn toàn “nghỉ hưu”, mà trong phạm vi hợp lý, cho bé đồ chơi mới, cho tắm nắng… việc kích thích nhẹ nhàng các giác quan sẽ góp phần vào việc kích hoạt não bộ và phòng ngừa chứng sa sút trí tuệ.
Vì những lúc cần đến… ～Đối mặt với việc chăm sóc chó già～
Khi sự lão hóa của chó cưng tiến triển, có thể sẽ có những lúc bé nằm liệt giường hoặc các triệu chứng sa sút trí tuệ trở nên rõ rệt.
- Chăm sóc khi nằm liệt giường: Cần có sự chăm sóc tỉ mỉ như thường xuyên lật người để tránh loét do tì đè (2-3 giờ một lần), lau mình, hỗ trợ ăn uống và bài tiết.
- Chăm sóc khi bị sa sút trí tuệ: Đối với việc sủa đêm hay đi lang thang, điều quan trọng là phải đối xử nhẹ nhàng, không la mắng và đảm bảo an toàn. Có những phương pháp như điều chỉnh nhịp sống, hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ thú y để sử dụng thực phẩm bổ sung hoặc thuốc.
Đừng một mình ôm đồm, hãy tích cực tìm kiếm lời khuyên từ bác sĩ thú y quen thuộc, các chuyên gia chăm sóc động vật, hoặc những người có kinh nghiệm.
Lời kết: Lão hóa là một quá trình tự nhiên. Chăm sóc bằng cả tình yêu thương để có một cuộc sống tuổi già phong phú
Sự lão hóa của chó cưng đi kèm với nỗi buồn cho người chủ, nhưng đó cũng là cơ hội để bày tỏ lòng biết ơn đối với khoảng thời gian đã cùng nhau trải qua và nuôi dưỡng một tình yêu thương sâu sắc hơn.
Bằng cách hiểu đúng các dấu hiệu lão hóa, và thực hiện các biện pháp chăm sóc ăn uống, vận động, môi trường sống, và chăm sóc tinh thần phù hợp với độ tuổi một cách cẩn thận, chó cưng của bạn có thể trải qua giai đoạn già một cách yên bình và thoải mái.
Điều quan trọng là không bi quan trước những thay đổi, mà hãy chấp nhận “hiện tại” của chó cưng, và hỗ trợ một cách tốt nhất vào từng thời điểm. Tình yêu thương sâu sắc và sự chăm sóc phù hợp của bạn sẽ nâng đỡ sinh mệnh không thể thay thế của chó cưng, và biến nó thành những khoảnh khắc hạnh phúc, đáng trân trọng cho đến tận giây phút cuối cùng.