Khi chú chó cưng đã gắn bó với bạn trong nhiều năm bước vào giai đoạn già, rồi sẽ đến lúc chúng cần được “chăm sóc điều dưỡng”. Chân yếu đi, đi vệ sinh sai chỗ nhiều hơn, thời gian ngủ cũng dài hơn… Việc chứng kiến những thay đổi ở chó cưng có thể khiến người chủ cảm thấy buồn bã, và đôi khi là vô cùng lo lắng.
Tuy nhiên, việc chăm sóc chó già cũng là một biểu hiện tình yêu thương lớn nhất mà người chủ có thể làm để giúp chó cưng giữ được phẩm giá, sống thoải mái nhất có thể, và yên bình cho đến những giây phút cuối cùng. Bằng việc trang bị kiến thức đúng đắn và thực hiện các biện pháp chăm sóc tỉ mỉ phù hợp với tình trạng của chó cưng, bạn có thể làm dịu đi những đau đớn về thể chất và tinh thần, và biến khoảng thời gian quý giá còn lại trở nên phong phú hơn.
Bài viết này, dành cho tất cả những người chủ đang đối mặt hoặc sắp đối mặt với việc chăm sóc chó cưng, sẽ giải thích chi tiết một cách toàn diện về các điểm chăm sóc cụ thể (ăn uống, bài tiết, chăm sóc khi nằm liệt giường…), cách tạo dựng môi trường thoải mái, chăm sóc tinh thần, và cả những gợi ý để giảm bớt gánh nặng cho chính người chủ. Đừng một mình ôm đồm, hãy đối mặt với “hiện tại” của chó cưng và hỗ trợ một cuộc sống yên bình mỗi ngày bằng sự chăm sóc đầy tình yêu thương.
“Chăm sóc chó già” bắt đầu từ khi nào? ～Dấu hiệu lão hóa và sự chuẩn bị về mặt tinh thần～
Nghe đến “chăm sóc điều dưỡng”, có thể bạn sẽ hình dung đến tình trạng nằm liệt giường, nhưng thực tế, việc hỗ trợ cần được bắt đầu từ giai đoạn sớm hơn nhiều. Nếu thấy những dấu hiệu sau, đó có thể là sự khởi đầu của việc chăm sóc:
- Chân yếu đi: Khó đứng dậy hoặc đi lại, ngại lên xuống bậc thang, ngồi bệt xuống giữa chừng khi đi dạo.
- Thay đổi trong việc bài tiết: Số lần đi vệ sinh sai chỗ tăng lên, không thể tự mình giữ tư thế bài tiết.
- Thay đổi trong ăn uống: Không thể tự ăn, hay bị sặc, khẩu vị thất thường.
- Thời gian ngủ kéo dài một cách đột ngột.
- Triệu chứng sa sút trí tuệ: Sủa đêm, đi lang thang…
Những thay đổi này không chỉ đơn thuần là “do tuổi tác” mà còn có thể là dấu hiệu của một bệnh lý tiềm ẩn. Đừng vội kết luận “chắc là do già rồi”, điều quan trọng là trước tiên hãy đưa bé đến bệnh viện thú y để được bác sĩ tư vấn và nắm bắt chính xác tình trạng của bé. Dựa trên đó, hãy suy nghĩ xem cần những biện pháp chăm sóc nào và bắt đầu chuẩn bị tinh thần. Việc chăm sóc không cần phải hoàn hảo. Điều quan trọng là tìm ra những việc mà chủ nuôi có thể tiếp tục thực hiện một cách hợp lý và bằng cả tình yêu thương.
Hỗ trợ ăn uống ～Để hỗ trợ “niềm vui ăn uống” đến giây phút cuối cùng～
Ăn uống là một niềm vui lớn và là nguồn năng lượng sống đối với chó. Ở giai đoạn già, khẩu vị và khả năng nhai, nuốt suy giảm, nên cần có sự hỗ trợ bữa ăn một cách khéo léo.
Xem xét lại nội dung bữa ăn:
- Bữa ăn dễ tiêu hóa, giàu dinh dưỡng: Chọn loại thức ăn cho chó già hoặc thức ăn điều trị dễ tiêu hóa, giúp hấp thụ đủ dinh dưỡng dù chỉ ăn một lượng nhỏ. Việc lựa chọn loại phù hợp với tình trạng của chó cưng sau khi tham khảo ý kiến bác sĩ thú y là rất quan trọng.
- Chế biến thành dạng dễ ăn: Thức ăn khô có thể ngâm mềm bằng nước ấm, hoặc xay thành dạng sệt để những chú chó yếu răng hoặc yếu lực nuốt có thể dễ dàng ăn hơn. Kết hợp thức ăn ướt hoặc thức ăn tự nấu cũng là một ý hay.
- Mẹo kích thích vị giác: Hâm ấm thức ăn đến nhiệt độ cơ thể người để tăng mùi thơm, hoặc trộn thêm một lượng nhỏ nước luộc thịt, cá không gia vị, hoặc sữa dành cho chó cũng rất hiệu quả.
Cách cho ăn (hỗ trợ):
- Ở tư thế thoải mái: Nếu bé không thể tự ngẩng đầu, hãy lót gối hoặc khăn dưới ngực để đầu cao hơn tim. Điều này giúp ngăn ngừa việc sặc (thức ăn vào khí quản).
- Từ từ, từng chút một: Dùng thìa hoặc xi-lanh (không có kim)…, từ từ bơm vào khóe miệng. Hãy tiến hành một cách kiên nhẫn, vừa quan sát xem chó đã nuốt hết chưa.
- Tăng số lần cho ăn: Nếu bé không thể ăn nhiều một lúc, hãy chia tổng lượng thức ăn trong ngày thành 4-6 lần để có thể bổ sung dinh dưỡng thường xuyên.
Đừng quên bổ sung nước:
Không chỉ bữa ăn, việc bổ sung nước cũng vô cùng quan trọng. Nếu bé không thể tự uống nước, hãy cho uống bằng xi-lanh tương tự như bữa ăn, hoặc tăng lượng nước trong thức ăn, sử dụng các loại thạch chứa nhiều nước. Mất nước là nguyên nhân làm sức khỏe suy giảm đột ngột.
Hỗ trợ bài tiết ～Chăm sóc tỉ mỉ để giữ gìn vệ sinh và phẩm giá～
Việc không thể tự bài tiết hoặc đi bậy nhiều hơn là một gánh nặng lớn cho cả chó và chủ nuôi. Bằng sự chăm sóc tỉ mỉ, hãy bảo vệ sự thoải mái và phẩm giá cho chó cưng của bạn.
- Đừng bỏ lỡ dấu hiệu muốn đi vệ sinh: Khi nhận thấy những dấu hiệu chó muốn đi vệ sinh như bồn chồn, đi lại không yên, kêu rên… hãy dẫn bé đến toilet hoặc chuẩn bị tã.
- Hỗ trợ bài tiết: Nếu chân yếu không thể tự đứng vững, chủ nuôi có thể dùng khăn hoặc đai hỗ trợ đi lại… để đỡ phần hông, hỗ trợ bé ở tư thế dễ bài tiết.
- Sử dụng tã hoặc miếng lót vệ sinh: Khi số lần đi bậy tăng lên, việc sử dụng tã hoặc miếng lót vệ sinh dành cho chó là rất hiệu quả.
- Cách chọn: Chọn loại có kích thước phù hợp với cơ thể chó cưng, thoáng khí và chống thấm tốt.
- Lưu ý: Cần thay tã thường xuyên để tránh da bị ẩm ướt, hăm hoặc viêm da. Khi thay, hãy dùng khăn ướt chuyên dụng cho thú cưng hoặc bông gòn thấm nước ấm nhẹ nhàng lau sạch vùng mông và giữ vệ sinh.
- Cải thiện môi trường toilet: Đặt toilet gần chỗ ngủ, hoặc trải tấm lót chống thấm, tã lót trên diện rộng để chuẩn bị cho trường hợp không may đi bậy.
Chăm sóc khi nằm liệt giường ～Phòng ngừa “loét do tì đè” quan trọng nhất và tạo dựng chỗ ngủ thoải mái～
Khi chó ở trong tình trạng nằm liệt giường, cần có nhiều biện pháp chăm sóc khác nhau, nhưng đặc biệt quan trọng là phòng ngừa “loét do tì đè”.
Loét do tì đè là gì?:
Là tình trạng da và các mô bị hoại tử do áp lực đè lên cùng một vị trí trên cơ thể trong thời gian dài, khiến tuần hoàn máu ở đó bị kém đi. Đặc biệt dễ xuất hiện ở những vùng xương nhô ra (vai, khuỷu chân, hông, gót chân…), một khi đã bị thì rất khó chữa và gây đau đớn lớn cho chó.
3 nguyên tắc vàng phòng ngừa loét do tì đè:
- Thường xuyên lật người (thay đổi tư thế): Đây là điều quan trọng nhất. Cứ sau khoảng 2-4 giờ, hãy nhẹ nhàng từ từ lật người cho chó, thay đổi vị trí chịu áp lực của cơ thể.
- Giường nệm phân tán áp lực: Sử dụng các loại nệm có độ đàn hồi cao, nệm hoạt tính, hoặc nệm hơi dành cho việc chăm sóc điều dưỡng để phân tán áp lực cơ thể, ngăn chặn áp lực tập trung vào một chỗ. Luôn giữ chỗ ngủ sạch sẽ và khô ráo.
- Vệ sinh và dưỡng ẩm da: Giữ cho cơ thể sạch sẽ, bôi kem dưỡng ẩm vào những vùng da dễ bị khô để duy trì chức năng hàng rào bảo vệ của da.
Tạo dựng chỗ ngủ thoải mái:
Đặt chỗ ngủ ở nơi yên tĩnh, dễ quản lý nhiệt độ để chó có thể yên tâm nghỉ ngơi. Chọn giường hoặc đệm làm từ chất liệu thoáng khí và dễ giặt.
Chăm sóc nâng cao chất lượng cuộc sống hàng ngày ～Lau mình, vệ sinh răng miệng, hỗ trợ di chuyển～
- Lau mình: Đối với những chú chó già không thể tắm thường xuyên, hãy dùng khăn ấm hoặc khăn ướt chuyên dụng cho thú cưng để lau toàn thân một cách định kỳ, giữ cho cơ thể sạch sẽ. Cũng có thể kỳ vọng hiệu quả massage kích thích tuần hoàn máu.
- Vệ sinh răng miệng: Bệnh nha chu ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân. Nếu bé khó tự đánh răng, hãy dùng gạc ướt nhẹ nhàng lau sạch vết bẩn trên răng và nướu, hoặc sử dụng các loại gel, xịt vệ sinh răng miệng.
- Chăm sóc mắt, tai: Ghèn mắt và ráy tai dễ tích tụ, nên hãy dùng bông gòn hoặc dung dịch vệ sinh chuyên dụng nhẹ nhàng lau sạch, giữ vệ sinh.
- Hỗ trợ di chuyển: Nếu việc đứng dậy hoặc đi lại khó khăn, hãy dùng đai hỗ trợ đi lại hoặc đai chăm sóc để đỡ cơ thể, hỗ trợ di chuyển an toàn. Việc sử dụng xe đẩy hoặc địu chuyên dụng cho thú cưng để cho bé ra ngoài hít thở không khí cũng là một cách thay đổi không khí tốt.
Chăm sóc tinh thần và đối phó với chứng sa sút trí tuệ ～Để có những khoảng thời gian yên bình～
Không chỉ chăm sóc cơ thể, việc chăm sóc tinh thần cho những chú chó già dễ cảm thấy bất an cũng vô cùng quan trọng.
Giao tiếp mang lại cảm giác an toàn:
Hãy cố gắng ở bên cạnh bé càng nhiều càng tốt, trân trọng khoảng thời gian nói chuyện nhẹ nhàng, vuốt ve từ từ. Sự hiện diện của chủ là nguồn an tâm lớn nhất.
Kích thích vừa phải cho sức khỏe não bộ:
Đừng để bé chỉ ngủ suốt ngày, trong phạm vi hợp lý, hãy cho bé tắm nắng, cho ngửi mùi của món đồ chơi yêu thích, hoặc massage… việc kích thích nhẹ nhàng các giác quan sẽ mang lại sự sinh động cho cuộc sống, góp phần kích hoạt não bộ và phòng ngừa chứng sa sút trí tuệ.
Đối phó với chứng sa sút trí tuệ ở chó:
- Sủa đêm: Hãy tạo ra những kích thích vừa phải vào ban ngày để điều chỉnh nhịp sống, hoặc ngủ bên cạnh để làm dịu sự bất an. La mắng không có tác dụng, mà còn phản tác dụng.
- Đi lang thang: Dọn dẹp những vật nguy hiểm trong phòng để tránh va chạm gây thương tích, đảm bảo một không gian an toàn. Xem xét lại cách bài trí đồ đạc để bé không bị kẹt vào những chỗ hẹp. Về các triệu chứng sa sút trí tuệ, việc tham khảo ý kiến bác sĩ thú y để nhận lời khuyên về các loại thực phẩm bổ sung hoặc thuốc làm chậm tiến triển bệnh cũng rất quan trọng.
Lời kết: Chăm sóc là sự kết tinh của tình yêu thương. Hãy trân trọng khoảng thời gian không thể thay thế
Việc chăm sóc chó già không phải lúc nào cũng dễ dàng. Tuy nhiên, đó là lòng biết ơn sâu sắc đối với khoảng thời gian đã cùng nhau trải qua, và là biểu hiện tình yêu thương lớn nhất từ người chủ, mong muốn được ở bên cạnh bé cho đến những giây phút cuối cùng.
Thay vì bi quan trước những thay đổi, hãy chấp nhận “hiện tại” của chó cưng như nó vốn có, suy nghĩ điều gì là tốt nhất vào từng thời điểm, và hỗ trợ bé. Tình yêu thương sâu sắc và sự chăm sóc phù hợp của bạn sẽ nâng đỡ sinh mệnh không thể thay thế của chó cưng, và biến nó thành những khoảnh khắc hạnh phúc, đáng trân trọng cho đến tận giây phút cuối cùng.
Hãy trân trọng, bằng cả lòng biết ơn và tình yêu thương, khoảng thời gian cuối cùng bên thành viên không thể thay thế trong gia đình bạn.