“Bé nhà mình rất thích chơi nhưng lại chẳng chịu học gì cả…” “Giá như có thể huấn luyện bé một cách vui vẻ hơn thì tốt biết mấy…” – Trong cuộc sống cùng chó cưng, việc “huấn luyện” là không thể thiếu, nhưng không ít chủ nuôi lại gặp khó khăn và phiền lòng vì điều đó phải không? Thực ra, đối với chó, “vui chơi” chính là cách giao tiếp tuyệt vời nhất, và cũng là một công cụ hữu hiệu để thúc đẩy việc huấn luyện một cách hiệu quả.
Chó vốn dĩ học hỏi các quy tắc xã hội và phương pháp giao tiếp thông qua trò chơi. Bằng cách vận dụng khéo léo bản năng này, kết hợp các yếu tố huấn luyện vào những “trò chơi” hàng ngày, chó cưng của bạn sẽ tiếp thu những điều quan trọng một cách vui vẻ, không căng thẳng. Và trên hết, điều đó còn giúp thắt chặt hơn nữa mối quan hệ gắn bó giữa bạn và bé.
Bài viết này sẽ giải thích chi tiết một cách toàn diện, từ lý do và lợi ích của việc “vui chơi” hiệu quả trong huấn luyện chó, các loại trò chơi cụ thể và phương pháp ứng dụng vào việc huấn luyện, bí quyết để thành công, cho đến những điểm cần lưu ý. Với “phép màu” biến “vui chơi” thành “học hỏi”, hãy cùng làm cho mỗi ngày bên chó cưng trở nên phong phú và vui vẻ hơn nhé!
Tại sao “vui chơi” lại hiệu quả trong việc huấn luyện chó? Những lợi ích tuyệt vời cho cả chó và chủ nuôi
“Vui chơi” mang nhiều ý nghĩa hơn là việc chỉ đơn thuần giải trí hay vận động đối với chó. Từ góc độ huấn luyện, nó mang lại rất nhiều lợi ích.
- Học hỏi vui vẻ giúp duy trì sự tập trung: Chó vốn rất thích những điều vui vẻ. Nếu dưới hình thức “vui chơi”, chó có thể tham gia huấn luyện mà không chán, duy trì được động lực cao.
- Mối quan hệ tin cậy và sự gắn bó với chủ được thắt chặt: Thời gian chơi cùng nhau là chuỗi những giao tiếp tích cực giữa chó và chủ. Nhờ đó, chó học được rằng “Ở cùng chủ sẽ có những điều vui vẻ!”, và mối quan hệ tin cậy, gắn bó sẽ ngày càng bền chặt hơn.
- Thỏa mãn nhu cầu bản năng, giải tỏa căng thẳng: Các trò chơi như rượt đuổi, cắn, kéo co, tìm kiếm… giúp thỏa mãn những nhu cầu bản năng như săn mồi của chó, đồng thời giúp giải tỏa hiệu quả căng thẳng do thiếu vận động hoặc buồn chán.
- Nâng cao khả năng giao tiếp: Thông qua trò chơi, chó học cách đọc hiểu ý định của chủ qua biểu cảm, tông giọng, cử chỉ… và khả năng giao tiếp được cải thiện.
- Góp phần phòng ngừa và cải thiện các hành vi không mong muốn: Việc cho chó giải tỏa năng lượng và thỏa mãn nhu cầu thông qua các trò chơi phù hợp sẽ góp phần phòng ngừa và cải thiện các vấn đề hành vi như sủa bậy, cắn phá, phá hoại đồ đạc.
【Thực hành】Vừa chơi vừa học thật vui! 5 trò chơi phổ biến hữu ích cho việc huấn luyện
Dưới đây là 5 trò chơi tiêu biểu dễ dàng kết hợp các yếu tố huấn luyện.
Trò chơi kinh điển để học lệnh! “Nhặt đồ (Retrieve)”:
- Có thể học được: Các lệnh như “Mang lại đây”, “Nhả ra”, sự chú ý vào chủ, khả năng tập trung, nâng cao khả năng vận động.
- Các bước dạy:
- Thu hút sự chú ý của chó vào đồ chơi.
- Ban đầu, ném đồ chơi ở khoảng cách ngắn và nói “Mang lại đây”.
- Khi chó ngậm đồ chơi, hãy khen ngợi, và khi bé mang về cho chủ, hãy khen nhiều hơn nữa.
- Dùng lệnh “Nhả ra” để chó thả đồ chơi, nếu thành công, hãy thưởng. Ban đầu có thể đổi bằng đồ ăn vặt hoặc đồ chơi khác.
- Bí quyết: Ban đầu hãy bắt đầu từ khoảng cách ngắn để dễ thành công, sau đó từ từ tăng khoảng cách. Điều quan trọng nhất là chó cảm thấy vui vẻ.
Kiểm soát cả sự hưng phấn! Quy tắc đúng khi chơi “Kéo co (Tug)”:
- Có thể học được: Lệnh “Nhả ra”, kiểm soát lực cắn, kiểm soát sự hưng phấn, tầm quan trọng của việc tuân thủ quy tắc.
- Cách chơi đúng và những lưu ý:
- Sử dụng đồ chơi chắc chắn dành riêng cho chó như dây thừng hoặc khăn.
- Việc bắt đầu và kết thúc trò chơi phải do chủ quyết định. Hãy sử dụng các tín hiệu như “Chơi nào”, “Thôi”.
- Nếu chó quá hưng phấn, hãy tạm dừng trò chơi và ra lệnh để bé bình tĩnh lại (ví dụ: “Ngồi”, “Đợi”).
- Đôi khi để chó thắng cũng là một cách hiệu quả để tăng hứng thú chơi.
- Tránh các kiểu chơi giằng co quá mạnh sang hai bên gây ảnh hưởng đến răng và cổ của chó.
Kích thích não bộ! Trò chơi “Tìm kho báu (Nosework)”:
- Có thể học được: Niềm vui khi sử dụng khứu giác, khả năng tập trung, khả năng tư duy, sự tự tin.
- Cách bắt đầu đơn giản và nâng cao:
- Ban đầu, giấu đồ ăn vặt hoặc đồ chơi yêu thích ngay trước mặt chó và dùng lệnh như “Tìm đi” để bé tìm.
- Khi tìm thấy, hãy khen ngợi thật nhiều.
- Khi đã quen, hãy giấu ở nhiều nơi trong phòng hoặc những nơi khó hơn một chút (trong hộp, dưới tấm vải…) để tăng độ khó.
Cơ bản về gọi lại! Trò chơi “Lại đây”:
- Có thể học được: Lệnh “Lại đây”, niềm vui và sự an tâm khi quay về với chủ.
- Cách dạy thông qua trò chơi:
- Hai người trở lên trong gia đình đứng đối diện nhau, thay phiên gọi tên chó và lệnh “Lại đây”, khi bé chạy đến thì khen và cho ăn vặt.
- Chơi trốn tìm, chủ trốn đi rồi gọi “Lại đây!”, khi chó tìm thấy thì khen ngợi thật nhiều và chơi cùng bé.
- Bí quyết: Luôn gọi bằng giọng vui vẻ, và quan trọng là phải gắn liền việc chạy đến với những điều tốt đẹp.
Biến trò chơi thành “huấn luyện”! Bí quyết nâng cao hiệu quả huấn luyện
Không chỉ đơn thuần là chơi, một chút khéo léo có thể biến trò chơi thành bài huấn luyện.
- Bắt đầu và kết thúc trò chơi do chủ quyết định: Thay vì đáp ứng ngay khi chó đòi chơi, hãy yêu cầu bé thực hiện một lệnh đơn giản như “Ngồi” rồi mới bắt đầu chơi, điều này thể hiện vai trò lãnh đạo của chủ. Khi kết thúc, cũng hãy dùng tín hiệu “Thôi” rõ ràng khi chó còn đang hứng thú.
- Kết hợp khẩu lệnh vào trò chơi: Trong lúc chơi “Nhặt đồ”, hãy yêu cầu bé “Đợi”, hoặc trước khi đưa đồ chơi, hãy yêu cầu bé “Ngồi”. Việc lồng ghép các bài tập lệnh vào trò chơi một cách tự nhiên giúp chó học cách tuân theo mệnh lệnh một cách vui vẻ.
- Kiểm soát sự hưng phấn một cách khéo léo: Khi mải mê chơi đùa, chó dễ bị hưng phấn. Khi thấy bé quá phấn khích, hãy tạm dừng trò chơi, yêu cầu bé “Ngồi” hoặc “Nằm” để bình tĩnh lại, tạo khoảng thời gian “hạ nhiệt”. Nhờ đó, chó sẽ học cách tự kiểm soát sự hưng phấn của mình.
- Tạo thật nhiều trải nghiệm thành công: Bắt đầu từ những việc đơn giản, từ từ tăng độ khó, giúp chó tích lũy kinh nghiệm thành công, từ đó nâng cao sự tự tin và hứng thú học hỏi.
Cách chơi và lưu ý phù hợp theo độ tuổi và tính cách
Tùy thuộc vào độ tuổi và tính cách của chó, cách chơi và những điểm cần lưu ý cũng khác nhau.
- Giai đoạn chó con (đến khoảng 6 tháng tuổi): Hòa nhập xã hội và học quy tắc cơ bản
- Điểm cần lưu ý khi chơi: Chơi trong thời gian ngắn, cho bé tiếp xúc với nhiều loại đồ chơi và chất liệu khác nhau, thông qua trò chơi để nhẹ nhàng dạy về cách tương tác với người và chó khác, cách kiểm soát lực cắn yêu. Chọn đồ chơi an toàn, không có nguy cơ nuốt phải.
- Trò chơi gợi ý: Kéo co nhẹ nhàng bằng đồ chơi mềm, lăn bóng, tìm đồ ăn vặt được giấu…
- Giai đoạn chó non (6 tháng – 2 tuổi): Giải tỏa năng lượng và nâng cao khả năng tập trung
- Điểm cần lưu ý khi chơi: Đây là giai đoạn chó có thể lực tốt nhất và hoạt bát nhất. Việc giải tỏa năng lượng một cách triệt để giúp phòng ngừa các vấn đề hành vi. Hãy kết hợp các trò chơi rèn luyện khả năng tập trung và tư duy.
- Trò chơi gợi ý: Vận động tự do ở công viên chó, ném đĩa, các bước đầu của môn Agility, đồ chơi trí tuệ…
- Giai đoạn chó trưởng thành (từ 2 tuổi): Chơi chất lượng cao để thắt chặt tình cảm
- Điểm cần lưu ý khi chơi: Tiếp tục duy trì các trò chơi phù hợp với thể lực và tính cách, trong phạm vi hợp lý. Thử thách các trò chơi mới hoặc tham gia các môn thể thao dành cho chó cũng là một ý hay.
- Giai đoạn chó già (từ 7 tuổi): Kích thích vừa phải và chăm sóc tinh thần, thể chất
- Điểm cần lưu ý khi chơi: Tránh vận động mạnh, ưu tiên các trò chơi sử dụng khứu giác và giao tiếp với nhịp độ chậm rãi. Điều này cũng giúp phòng ngừa chứng sa sút trí tuệ.
- Trò chơi gợi ý: Tìm đồ ăn vặt được giấu (ở những nơi dễ tìm), chơi bóng nhẹ nhàng, tiếp xúc cơ thể kết hợp massage…
Những điều cần biết để chơi đùa an toàn và vui vẻ
- Cách chọn và quản lý đồ chơi: Chọn đồ chơi phù hợp với kích thước của chó, chất liệu và hình dạng an toàn. Đồ chơi quá nhỏ hoặc dễ bị hỏng có nguy cơ bị nuốt phải. Kiểm tra định kỳ, thay thế những đồ chơi đã bị hỏng.
- Kiểm tra an toàn nơi vui chơi: Trong nhà, hãy chọn sàn nhà không trơn trượt, kiểm tra xung quanh không có vật nguy hiểm. Ngoài trời, hãy chọn những nơi an toàn, không có mảnh kính hay vật nhọn.
- Quan tâm đến tình trạng sức khỏe và khả năng tập trung của chó: Khi bé không khỏe hoặc mệt, đừng ép chơi, hãy ưu tiên nghỉ ngơi. Khi thấy chó mất tập trung, việc dừng trò chơi cũng rất quan trọng.
- Đừng quên khen ngợi!: Trong lúc chơi, dù chỉ làm được một điều nhỏ, hãy khen ngợi bé thật nhiều.
Lời kết: Vui chơi là cách giao tiếp tuyệt vời nhất! Huấn luyện nuôi dưỡng sự gắn kết với chó cưng
Đối với chó, “vui chơi” là khoảng thời gian vô giá để duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần, học hỏi các kỹ năng xã hội, và trên hết là làm sâu sắc thêm mối quan hệ gắn bó với chủ nuôi. Nghe đến “huấn luyện”, có thể bạn sẽ nghĩ nó phức tạp, nhưng chỉ cần thêm một chút yếu tố huấn luyện vào những “trò chơi” hàng ngày cùng chó cưng, bé sẽ vui vẻ học hỏi những điều mới, tin tưởng chủ hơn và xây dựng một mối quan hệ tốt đẹp hơn.
Điều quan trọng là thấu hiểu cá tính và sở thích của chó cưng, tìm ra cách chơi phù hợp với bé. Và rồi, đừng vội vàng mong đợi kết quả, hãy kiên nhẫn, dành thật nhiều tình yêu thương, và cùng nhau tận hưởng. Hãy vận dụng sự sáng tạo, thông qua nhiều trò chơi khác nhau, để làm sâu sắc thêm sự giao tiếp với chó cưng, và tận hưởng một cuộc sống ngập tràn nụ cười và phong phú bên người bạn bốn chân của mình nhé!