Khi đón một chú chó cưng về làm thành viên trong gia đình, nhiều chủ nuôi sẽ có lúc phải đối mặt với vấn đề “Có nên phẫu thuật triệt sản cho bé không?”. “Phẫu thuật thì tội nghiệp quá…”, “Có thực sự cần thiết không?”, “Ưu nhược điểm là gì?” – Hẳn là vô vàn thắc mắc và lo lắng sẽ hiện lên trong đầu bạn. Phẫu thuật triệt sản là một lựa chọn vô cùng quan trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe, hành vi và tương lai của chó cưng, đồng thời cũng là một quyết định thể hiện tình yêu thương và trách nhiệm của người chủ.
Bài viết này, dành cho tất cả những người chủ đang trăn trở hoặc tìm hiểu thông tin về việc triệt sản cho chó cưng, sẽ giải thích chi tiết một cách toàn diện, từ mục đích của phẫu thuật, những ưu nhược điểm cụ thể, thời điểm thích hợp để phẫu thuật, quy trình trước và sau phẫu thuật cùng cách chăm sóc, chi phí, cho đến những lưu ý trong trường hợp không phẫu thuật. Hy vọng bài viết sẽ là một nguồn tham khảo hữu ích giúp bạn trang bị kiến thức đúng đắn và đưa ra lựa chọn tốt nhất cho chó cưng của mình sau khi đã thảo luận kỹ với bác sĩ thú y.
Phẫu thuật triệt sản thực chất là gì? ～Tìm hiểu mục đích và những điều cơ bản～
Trước tiên, chúng ta hãy cùng tìm hiểu sự khác biệt cơ bản và mục đích của phẫu thuật triệt sản cho chó cái và chó đực.
- Phẫu thuật triệt sản cho chó cái: Chủ yếu là phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng, hoặc cả buồng trứng và tử cung. Nhờ đó, chó cái sẽ không còn kỳ động dục (sa-lơ) và không thể mang thai.
- Phẫu thuật thiến cho chó đực: Là phẫu thuật cắt bỏ cả hai tinh hoàn. Nhờ đó, chó đực mất khả năng sinh sản, và nguy cơ mắc các bệnh cũng như các hành vi liên quan đến hormone sinh dục đực được giảm thiểu.
Mục đích chính của các phẫu thuật này có thể được tóm gọn trong 3 điểm sau:
1. Ngăn chặn việc sinh sản không mong muốn: Tránh việc sinh ra những chú chó con không thể nuôi hết, góp phần giảm thiểu số phận đáng thương của những chú chó bị bỏ rơi.
2. Phòng ngừa bệnh tật: Giảm đáng kể nguy cơ mắc nhiều loại bệnh liên quan đến cơ quan sinh sản.
3. Cải thiện, phòng ngừa các hành vi không mong muốn: Có thể kỳ vọng cải thiện hoặc phòng ngừa một số hành vi không mong muốn do hormone sinh dục gây ra (đánh dấu lãnh thổ, nhảy lên người/vật khác, hung hăng…).
Vô vàn lợi ích! Phẫu thuật triệt sản vì chó cưng và cả chủ nuôi
Phẫu thuật triệt sản mang lại nhiều lợi ích cho cả sức khỏe, hành vi của chó cưng và cuộc sống của chủ nuôi.
Lợi ích của phẫu thuật triệt sản cho chó cái:
- Ngăn chặn chắc chắn việc mang thai ngoài ý muốn: Đây là lợi ích lớn nhất, và vô cùng quan trọng để người chủ thực hiện trách nhiệm của mình.
- Giải thoát khỏi căng thẳng và các vấn đề liên quan đến kỳ động dục (sa-lơ):
- Sẽ không còn hiện tượng chảy máu khoảng nửa năm một lần, cũng như các triệu chứng kèm theo như bồn chồn, chán ăn, đi tiểu nhiều lần.
- Không còn tiết ra pheromone thu hút chó đực, giúp tránh được những lo lắng và rắc rối không cần thiết khi đi dạo.
- Giảm bớt gánh nặng trong việc quản lý sức khỏe và vệ sinh trong kỳ động dục.
- Giảm đáng kể tỷ lệ mắc u tuyến vú: Có dữ liệu cho thấy việc phẫu thuật trước kỳ động dục đầu tiên có thể giảm hơn 99% tỷ lệ mắc u tuyến vú. Dù hiệu quả phòng ngừa giảm dần sau mỗi kỳ động dục, nhưng nguy cơ vẫn thấp hơn so với chó chưa triệt sản. U tuyến vú ở chó có nhiều loại ác tính, nên đây là một lợi ích rất lớn.
- Phòng ngừa hoàn toàn bệnh viêm tử cung có mủ: Đây là bệnh do vi khuẩn nhiễm vào tử cung gây tích mủ, thường xảy ra ở chó cái chưa triệt sản, đặc biệt là chó già, và có thể nguy hiểm đến tính mạng. Việc cắt bỏ buồng trứng và tử cung giúp phòng ngừa hoàn toàn bệnh này.
- Phòng ngừa các bệnh về cơ quan sinh sản khác như u buồng trứng, u tử cung: Nguy cơ mắc những bệnh này cũng được loại bỏ.
- Ngăn chặn tình trạng mang thai giả: Phòng tránh các triệu chứng giống như mang thai (căng sữa, làm ổ…) dù không thực sự mang thai, thường thấy sau kỳ động dục.
Lợi ích của phẫu thuật thiến cho chó đực:
- Giảm thiểu hoặc chấm dứt hành vi đánh dấu lãnh thổ và nhảy lên người/vật khác: Những hành vi này do hormone sinh dục gây ra, được kỳ vọng sẽ giảm đáng kể hoặc không còn thấy sau khi thiến.
- Giảm tính hung hăng với các chó đực khác: Hành vi hung hăng hoặc tranh giành lãnh thổ với các chó đực khác do ảnh hưởng của hormone sinh dục đực có thể dịu đi.
- Ngăn chặn thói quen đi lang thang tìm chó cái: Giảm nguy cơ chạy ra khỏi nhà do bị hấp dẫn bởi mùi của chó cái đang trong kỳ động dục.
- Phòng ngừa các bệnh như u tinh hoàn, phì đại tuyến tiền liệt, thoát vị đáy chậu, u tuyến quanh hậu môn: Những bệnh này thường gặp ở chó đực chưa thiến, đặc biệt là chó già. Phẫu thuật thiến giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh.
- Giảm căng thẳng do nhu cầu sinh lý: Giảm bớt căng thẳng do không thể giao phối dù có chó cái đang động dục ở gần.
Những nhược điểm và rủi ro cần biết – Điều cần cân nhắc trước khi phẫu thuật
Bên cạnh nhiều lợi ích, phẫu thuật triệt sản cũng có một số nhược điểm và rủi ro. Việc hiểu đúng những điều này và thảo luận kỹ với bác sĩ thú y là rất quan trọng.
Rủi ro do gây mê toàn thân và bản thân cuộc phẫu thuật:
Bất kỳ cuộc phẫu thuật nào cũng có rủi ro do gây mê toàn thân (phản ứng dị ứng, ảnh hưởng đến hệ hô hấp, tuần hoàn…) và rủi ro từ chính cuộc phẫu thuật (chảy máu, nhiễm trùng…). Tuy nhiên, trong y học thú y hiện đại, với việc kiểm tra sức khỏe kỹ lưỡng trước phẫu thuật, quản lý gây mê và kỹ thuật phẫu thuật tiên tiến, nguy cơ đối với những chú chó khỏe mạnh là rất thấp. Rủi ro thay đổi tùy theo tuổi tác và có bệnh nền hay không, vì vậy việc kiểm tra sức khỏe trước là không thể thiếu.
Xu hướng dễ tăng cân sau phẫu thuật (nguy cơ béo phì):
Do sự thay đổi cân bằng hormone và giảm trao đổi chất cơ bản sau phẫu thuật, nếu vẫn cho ăn với lượng thức ăn như trước, chó có thể dễ tăng cân. Béo phì làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh khác nhau, do đó, việc quản lý chế độ ăn (xem xét lại loại và lượng thức ăn) và vận động vừa phải sau phẫu thuật càng trở nên quan trọng.
Các bệnh có thể xảy ra do thiếu hụt hormone (trường hợp hiếm):
Rất hiếm khi, việc thiếu hụt hormone sinh dục được cho là nguyên nhân có thể làm tăng nhẹ tỷ lệ mắc bệnh suy giáp, tiểu không tự chủ (đặc biệt ở chó cái đã triệt sản, nhất là chó lớn), hoặc một số loại ung thư (sarcoma mạch máu, ung thư biểu mô đường tiết niệu…). Tuy nhiên, cần phải so sánh, cân nhắc giữa những rủi ro này với nguy cơ mắc các bệnh có thể phòng ngừa được nhờ phẫu thuật.
Khả năng thay đổi tính cách (tùy thuộc vào từng cá thể):
Nhìn chung, do ảnh hưởng của hormone sinh dục giảm đi, người ta kỳ vọng tính cách sẽ thay đổi theo hướng tích cực như giảm hung hăng, bớt đánh dấu lãnh thổ. Tuy nhiên, hiếm khi cũng có chủ nuôi cảm thấy “bé ít năng động hơn”, “trầm tính quá mức”. Sự thay đổi tính cách rất khác nhau ở mỗi cá thể, không thể nói chung chung. Cần hiểu rằng tính cách bẩm sinh sẽ không thay đổi quá nhiều.
Chi phí phẫu thuật:
Tất nhiên, phẫu thuật sẽ tốn chi phí.
Một khi đã phẫu thuật thì không thể hoàn lại:
Đây là phẫu thuật làm mất khả năng sinh sản vĩnh viễn, do đó, nếu bạn có ý định cho chó nhân giống trong tương lai thì không nên thực hiện.
Thời điểm phẫu thuật tốt nhất là khi nào? ～Chó con? Chó trưởng thành? Sự khác biệt theo giống chó?～
Về thời điểm thích hợp để phẫu thuật triệt sản, có nhiều ý kiến khác nhau, nhưng nhìn chung các yếu tố sau thường được cân nhắc:
Thời điểm khuyến nghị phổ biến:
- Chó cái: Phẫu thuật trước kỳ động dục (sa-lơ) đầu tiên, tức là khoảng 6 tháng đến dưới 1 năm tuổi, được cho là mang lại hiệu quả phòng ngừa u tuyến vú cao nhất.
- Chó đực: Thường là khoảng 6 tháng đến 1 năm tuổi. Việc phẫu thuật trước khi các hành vi như đánh dấu lãnh thổ trở thành thói quen được cho là dễ mang lại hiệu quả cải thiện hành vi hơn.
Thảo luận với bác sĩ thú y dựa trên ưu nhược điểm:
Từ góc độ phòng bệnh, việc phẫu thuật sớm thường được khuyến nghị. Tuy nhiên, mặt khác, hormone sinh dục cũng tham gia vào quá trình tăng trưởng của cơ thể, nên việc phẫu thuật quá sớm cũng được chỉ ra là có thể ảnh hưởng đến sự hình thành khung xương (đặc biệt ở chó lớn). Điều quan trọng nhất là phải xem xét một cách tổng thể các yếu tố như giống chó, kích thước cơ thể, mức độ tăng trưởng, tình trạng sức khỏe, môi trường sống của chó cưng, và thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ thú y quen thuộc để quyết định thời điểm phẫu thuật tối ưu.
Lưu ý đối với chó lớn:
Chó lớn thường có tốc độ tăng trưởng chậm hơn chó nhỏ và chó trung bình. Về việc có nên phẫu thuật trước khi khung xương phát triển hoàn thiện hay không, ý kiến giữa các bác sĩ thú y cũng có thể khác nhau. Nhất định phải tham khảo ý kiến bác sĩ thú y để xác định thời điểm phù hợp cho từng cá thể.
Phẫu thuật khi đã trưởng thành:
Ngay cả khi chó đã trưởng thành, việc phẫu thuật triệt sản vẫn có thể thực hiện được, và vẫn có thể kỳ vọng nhiều hiệu quả phòng bệnh cũng như cải thiện các vấn đề hành vi. Tuy nhiên, hiệu quả phòng ngừa u tuyến vú sẽ giảm so với phẫu thuật trước kỳ động dục đầu tiên, và nếu các hành vi như đánh dấu lãnh thổ đã trở thành thói quen, có thể sẽ không cải thiện hoàn toàn sau phẫu thuật.
Để yên tâm đón ngày phẫu thuật ～Quy trình trước và sau phẫu thuật cùng cách chăm sóc cẩn thận～
Khi đã quyết định phẫu thuật, chủ nuôi cần chuẩn bị những gì và chăm sóc sau phẫu thuật ra sao?
Tầm quan trọng của xét nghiệm tiền phẫu:
Trước khi phẫu thuật, các xét nghiệm như xét nghiệm máu, X-quang, điện tâm đồ… sẽ được thực hiện để kiểm tra xem chó có đủ sức khỏe để gây mê toàn thân an toàn không, có bệnh lý tiềm ẩn nào khác không. Nhờ đó, có thể giảm thiểu rủi ro phẫu thuật.
Lưu ý trong ngày phẫu thuật:
Thông thường, chó cần phải nhịn ăn, nhịn uống từ buổi sáng ngày phẫu thuật (theo chỉ dẫn của bác sĩ thú y). Hãy bình tĩnh đưa bé đến bệnh viện và lắng nghe kỹ giải thích từ bác sĩ và nhân viên.
Chăm sóc tại nhà sau phẫu thuật:
- Cho uống thuốc giảm đau, kháng sinh: Nhất định phải cho bé uống thuốc giảm đau và kháng sinh theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ thú y.
- Bảo vệ vết mổ: Để tránh bé liếm hoặc gãi vào vết mổ, hãy đeo vòng cổ chống liếm (Elizabethan collar) hoặc mặc áo sau phẫu thuật. Ban đầu bé có thể không thích, nhưng điều này rất quan trọng để phòng ngừa nhiễm trùng vết mổ hoặc làm chậm quá trình lành thương.
- Nghỉ ngơi và hạn chế vận động: Sau phẫu thuật một thời gian (thường khoảng 1 tuần đến 10 ngày), hãy tránh các hoạt động mạnh, nhảy nhót, lên xuống cầu thang… và cố gắng cho bé nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt. Việc đi dạo cũng nên hạn chế hoặc chỉ đi trong thời gian rất ngắn cho đến khi có sự cho phép của bác sĩ thú y.
- Quản lý chế độ ăn: Sau phẫu thuật, bé có thể biếng ăn, nhưng sẽ từ từ hồi phục. Để phòng tránh béo phì, hãy tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ thú y, điều chỉnh lượng và nội dung bữa ăn.
- Cắt chỉ: Nếu vết mổ được khâu bằng chỉ không tiêu, cần phải tái khám để cắt chỉ sau khoảng 7-10 ngày.
- Khác: Quan sát kỹ tình trạng của bé sau phẫu thuật (sự năng động, khẩu vị, tình trạng bài tiết, tình trạng vết mổ…), nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy liên hệ ngay với bệnh viện thú y.
Chi phí khoảng bao nhiêu? ～Giá tham khảo và các khoản mục của phẫu thuật triệt sản～
Chi phí phẫu thuật triệt sản rất khác nhau tùy thuộc vào cơ sở vật chất và chính sách của bệnh viện thú y, kích thước cơ thể (cân nặng) của chó, tuổi tác, phương pháp phẫu thuật (mổ hở, nội soi…), có cần nhập viện hay không…
Các khoản mục chi phí phổ biến (tham khảo):
- Chi phí xét nghiệm tiền phẫu
- Chi phí gây mê
- Chi phí phẫu thuật
- Chi phí nhập viện (trong ngày hoặc qua đêm…)
- Thuốc uống sau phẫu thuật (giảm đau, kháng sinh…)
- Chi phí vòng cổ chống liếm hoặc áo sau phẫu thuật
- Chi phí cắt chỉ (nếu cần)
Giá tham khảo:
Bạn nên hỏi trước một vài bệnh viện thú y để biết chi phí dự kiến. Nhìn chung, chi phí phẫu thuật triệt sản cho chó cái thường cao hơn thiến chó đực. Ngoài ra, chó càng nặng cân thì chi phí càng cao.
Lựa chọn “Không phẫu thuật” ～Những điều cần biết và tâm thế trong trường hợp đó～
Phẫu thuật triệt sản không phải là bắt buộc. Một số chủ nuôi có thể lựa chọn không phẫu thuật vì nhiều lý do khác nhau. Trong trường hợp đó, cần phải có sự hiểu biết và quyết tâm đầy đủ đối với những điểm sau:
Quản lý triệt để để tránh mang thai ngoài ý muốn:
Đặc biệt đối với chó cái, trong kỳ động dục, chúng thu hút chó đực rất mạnh, vì vậy cần hết sức cẩn thận khi đi dạo hoặc ở công viên chó để tránh tiếp xúc với chó khác. Chủ nuôi chó đực chưa thiến cũng có trách nhiệm quản lý chặt chẽ để chó cưng của mình không vô tình làm chó khác mang thai.
Quản lý phù hợp và chăm sóc căng thẳng cho chó cái trong kỳ động dục:
Chăm sóc vấn đề chảy máu, đối phó với sự bất ổn về tinh thần, cách ly với chó khác… gánh nặng của chủ nuôi không hề nhỏ.
Quản lý hành vi của chó đực chưa thiến:
Cần hiểu rằng các vấn đề hành vi như đánh dấu lãnh thổ, nhảy lên người/vật khác, hung hăng với các chó đực khác dễ xảy ra hơn, và cần có sự huấn luyện cũng như quản lý phù hợp.
Hiểu rõ nguy cơ mắc các bệnh về cơ quan sinh sản và nỗ lực phát hiện sớm:
Luôn ghi nhớ nguy cơ mắc các bệnh có thể phòng ngừa được nếu phẫu thuật như u tuyến vú, viêm tử cung có mủ (ở chó cái), u tinh hoàn, các bệnh về tuyến tiền liệt (ở chó đực), đi khám sức khỏe định kỳ, và cố gắng không bỏ qua những thay đổi nhỏ nhất.
【Trước Khi Quyết Định Cuối Cùng】Hãy Thảo Luận Kỹ Với Bác Sĩ Thú Y!
Quyết định có nên phẫu thuật triệt sản hay không, và khi nào thực hiện, là một điều vô cùng trăn trở đối với chủ nuôi. Việc thu thập thông tin qua internet hay sách báo là quan trọng, nhưng cuối cùng, điều quan trọng nhất là phải thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ thú y quen thuộc, người nắm rõ tổng thể về giống chó, tuổi tác, tính cách, tình trạng sức khỏe, môi trường sống của chó cưng, hiểu rõ ưu nhược điểm của từng phương án, và từ đó lựa chọn con đường tốt nhất cho chó cưng. Đừng ngần ngại đặt câu hỏi về những điều bạn thắc mắc hay lo lắng, và yêu cầu giải thích cho đến khi bạn hoàn toàn hiểu rõ.
Lời kết: Phẫu thuật triệt sản là một lựa chọn dựa trên tình yêu thương sâu sắc dành cho chó cưng
Phẫu thuật triệt sản cho chó cưng không chỉ đơn thuần là một cuộc phẫu thuật để hạn chế sinh sản. Đó có thể là một trong những lựa chọn đầy tình yêu thương để bảo vệ chó cưng khỏi nhiều bệnh tật, giảm thiểu các vấn đề hành vi, và hiện thực hóa một cuộc sống ổn định, yên bình hơn cùng chủ nuôi.
Tất nhiên, phẫu thuật luôn có những ưu điểm cũng như nhược điểm và rủi ro. Điều quan trọng là chủ nuôi phải hiểu rõ tất cả những điều đó, cân nhắc đến cá tính của chó cưng và môi trường gia đình, hợp tác chặt chẽ với bác sĩ thú y, và đưa ra quyết định bằng trách nhiệm của mình.
Dù bạn lựa chọn thế nào, nếu quyết định đó xuất phát từ tình yêu thương sâu sắc và mong muốn mang lại hạnh phúc trọn đời cho chó cưng, thì đó chắc chắn sẽ là con đường tốt nhất cho bé.