“Dạo này bé nhà mình hay gãi ngứa quá…”, “Không hiểu sao bé có vẻ mệt mỏi, lại còn gầy đi nữa…” – Rất có thể, đó là do những “ký sinh trùng” vô hình gây ra. Ký sinh trùng ở chó được chia thành hai loại chính: “ngoại ký sinh trùng” bám bên ngoài cơ thể như bọ chét, ve và “nội ký sinh trùng” sống trong bụng như giun đũa, giun tim… Chúng gây ra nhiều ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của chó cưng. Trong số đó, có những loại có thể lây sang cả người chúng ta, gây ra “bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người”, là một vấn đề không thể xem nhẹ.
Tuy nhiên, bằng kiến thức và các biện pháp đối phó phù hợp, chúng ta hoàn toàn có thể phòng ngừa và diệt trừ ký sinh trùng một cách hiệu quả. Bài viết này, dành cho chó cưng và chủ nuôi, sẽ giải thích chi tiết một cách toàn diện về các loại ký sinh trùng chính thường gặp ở chó, đặc điểm, đường lây nhiễm, các triệu chứng gây ra, và quan trọng nhất là các phương pháp phòng ngừa và diệt trừ, cũng như ảnh hưởng của chúng đến con người. Hãy trang bị kiến thức đúng đắn, bảo vệ chó cưng của bạn một cách vững chắc khỏi mối đe dọa từ ký sinh trùng để bé có một cuộc sống an toàn và thoải mái mỗi ngày.
Ký sinh trùng ở chó là gì? ～Những điều cơ bản về ngoại ký sinh trùng và nội ký sinh trùng～
Ký sinh trùng ở chó, đúng như tên gọi, là những sinh vật nhỏ bé sống ký sinh trên cơ thể chó, hút chất dinh dưỡng hoặc gây ra nhiều bệnh tật khác nhau. Chúng được chia thành hai nhóm lớn: “ngoại ký sinh trùng” sống trên bề mặt cơ thể hoặc da, và “nội ký sinh trùng” sống bên trong cơ thể như đường tiêu hóa, tim, phổi…
- Ngoại ký sinh trùng: Bọ chét, ve, rận (chấy), ghẻ Demodex (ký sinh trùng nang lông), ghẻ Sarcoptes (ghẻ ngứa)…
- Nội ký sinh trùng: Giun tim, giun đũa, giun móc, giun tóc, sán dây, cầu trùng, trùng roi Giardia… Những loại ký sinh trùng này không chỉ làm suy giảm sức khỏe của chó, mà một số còn có thể lây nhiễm sang người gây hại cho sức khỏe, do đó, việc phòng ngừa, phát hiện sớm và diệt trừ sớm là vô cùng quan trọng.
【Nỗi Kinh Hoàng Mang Tên Ngứa Ngáy và Các Vấn Đề Về Da】Các Loại “Ngoại Ký Sinh Trùng” Chính và Biện Pháp Đối Phó
Chúng sống ký sinh bên ngoài cơ thể, chủ yếu gây ngứa và viêm da.
Bọ chét:
- Đặc điểm, đường lây nhiễm: Côn trùng nhỏ, dài khoảng 1-3mm. Có khả năng nhảy phi thường để bám vào cơ thể chó và hút máu. Thường lây nhiễm từ bụi cỏ hoặc các động vật khác. Cũng có thể sinh sản trong nhà.
- Triệu chứng: Ngứa dữ dội, nổi mẩn đỏ, rụng lông, viêm da (viêm da dị ứng do bọ chét), thiếu máu (nếu bị nhiễm nhiều). Ngoài ra, bọ chét còn là vật chủ trung gian truyền bệnh sán dây dưa chuột (một loại sán dây).
- Phòng ngừa, diệt trừ: Sử dụng thuốc phòng ngừa định kỳ (loại nhỏ gáy, uống…) là hiệu quả nhất. Vệ sinh nhà cửa thường xuyên (đặc biệt là thảm, chỗ ngủ của chó), sử dụng dầu tắm trị bọ chét cũng có tác dụng hỗ trợ.
Ve:
- Đặc điểm, đường lây nhiễm: Kích thước khoảng 3-4mm (khi chưa hút máu), khi hút no máu có thể phình to hơn 1cm. Chủ yếu sống ở bụi cỏ, rừng cây, khi chó đi qua sẽ bám vào và hút máu.
- Triệu chứng: Ngoài việc gây thiếu máu, viêm da do hút máu, ve còn là vật trung gian truyền nhiều mầm bệnh, có thể gây ra các bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng (bệnh Babesia ở chó, bệnh Lyme, sốt phát ban Nhật Bản, SFTS – Hội chứng giảm tiểu cầu sốt nặng…). Một số bệnh như SFTS cũng là bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người.
- Phòng ngừa, diệt trừ: Sử dụng thuốc phòng ngừa định kỳ (loại nhỏ gáy, uống…) là cơ bản. Sau khi đi dạo, hãy kiểm tra kỹ toàn bộ cơ thể chó (đặc biệt là vùng mặt, tai, kẽ ngón chân, bẹn…), nếu phát hiện có ve, đừng cố gắng tự lấy ra một cách vô ích mà hãy đưa đến bệnh viện thú y để được xử lý. Nếu tự lấy, hãy dùng dụng cụ chuyên dụng và cẩn thận để không làm sót lại phần miệng của ve trên da.
Rận (Chấy/Chí):
- Đặc điểm: Giống bọ chét nhưng không nhảy. Chúng bám vào lông, ăn vảy da, mảnh vụn da (rận cắn/chấy), hoặc hút máu (rận hút máu/chí).
- Triệu chứng: Ngứa, gàu, rụng lông, viêm da.
- Đối phó: Sử dụng dầu tắm hoặc thuốc có tác dụng diệt trừ.
Ghẻ Demodex (Ký sinh trùng nang lông):
- Đặc điểm: Một số ít có thể ký sinh trên da chó khỏe mạnh, nhưng khi hệ miễn dịch suy giảm, chúng sinh sản bất thường và gây viêm da (bệnh ghẻ Demodex).
- Triệu chứng: Rụng lông, ửng đỏ, gàu, đóng vảy… ở vùng mặt, đầu ngón chân. Đôi khi không kèm theo ngứa.
- Đối phó: Điều trị theo chẩn đoán của bác sĩ thú y, bao gồm tắm thuốc, dùng thuốc diệt ký sinh trùng…
Ghẻ Sarcoptes (Bệnh ghẻ ngứa):
- Đặc điểm: Là loại ve rất nhỏ, có khả năng lây nhiễm mạnh, đào hầm trong lớp sừng của da để ký sinh.
- Triệu chứng: Ngứa dữ dội, gàu, rụng lông, da dày lên, đóng vảy… ở các vùng như rìa tai, khuỷu chân, gót chân, bụng. Cũng có thể lây sang người gây ngứa dữ dội.
- Đối phó: Điều trị theo chẩn đoán của bác sĩ thú y, bao gồm dùng thuốc diệt ký sinh trùng, tắm thuốc. Tránh tiếp xúc với chó bị nhiễm bệnh, vệ sinh và khử trùng môi trường cũng rất quan trọng.
【Kẻ Thù Vô Hình Lẩn Trốn Trong Bụng】Các Loại “Nội Ký Sinh Trùng” Chính và Biện Pháp Đối Phó
Chúng sống ký sinh trong đường tiêu hóa, tim… hút chất dinh dưỡng hoặc gây tổn thương cho nhiều cơ quan nội tạng.
Giun tim (Dirofilaria immitis):
- Đặc điểm, đường lây nhiễm: Là loại giun tròn do muỗi truyền bệnh, giun trưởng thành ký sinh trong tim và động mạch phổi của chó.
- Triệu chứng: Giai đoạn đầu thường không có triệu chứng, nhưng khi bệnh tiến triển sẽ gây ho, khó thở, mệt mỏi, bụng trướng nước, sụt cân, ngất xỉu… cuối cùng có thể dẫn đến suy tim và tử vong, là một căn bệnh đáng sợ.
- Phương pháp phòng ngừa: Trong mùa muỗi hoạt động (tùy theo vùng miền, nhưng thường từ mùa xuân đến cuối thu), nhất định phải cho uống thuốc phòng ngừa hàng tháng (loại uống, nhỏ gáy, tiêm…). Trước khi cho uống thuốc phòng, cần phải xét nghiệm máu để xác định chó không bị nhiễm giun tim.
- Điều trị: Việc điều trị sau khi đã nhiễm bệnh rất khó khăn và có nhiều rủi ro. Phòng bệnh là quan trọng nhất.
Giun đũa (Toxocara canis):
- Đặc điểm, đường lây nhiễm: Giun tròn, màu trắng, dài giống sợi mì. Thường gặp ở chó con, chủ yếu lây nhiễm qua nhau thai hoặc sữa mẹ từ chó mẹ (lây truyền từ mẹ sang con), hoặc qua đường miệng từ phân của chó bị nhiễm bệnh, đất bị ô nhiễm…
- Triệu chứng: Ở chó con: tiêu chảy, nôn mửa, chán ăn, suy dinh dưỡng, bụng phình to (bụng ỏng), chậm phát triển, lông xơ xác… Cũng có thể ho (khi ấu trùng di chuyển). Ở chó trưởng thành thường không có triệu chứng.
- Phòng ngừa, diệt trừ: Xét nghiệm phân định kỳ và dùng thuốc tẩy giun. Vệ sinh môi trường. Có thể lây sang người (bệnh Toxocara).
Giun móc (Ancylostoma caninum):
- Đặc điểm, đường lây nhiễm: Giun tròn, mảnh, bám vào niêm mạc ruột non để hút máu. Lây nhiễm khi chó nuốt phải trứng giun có trong phân, hoặc ấu trùng chui qua da.
- Triệu chứng: Phân có máu, thiếu máu, tiêu chảy, suy dinh dưỡng, mệt mỏi, sụt cân. Đặc biệt dễ trở nặng ở chó con.
- Phòng ngừa, diệt trừ: Xét nghiệm phân định kỳ và dùng thuốc tẩy giun.
Giun tóc (Trichuris vulpis):
- Đặc điểm, đường lây nhiễm: Giun có hình dạng giống chiếc roi, ký sinh ở manh tràng và kết tràng. Lây nhiễm khi chó nuốt phải trứng giun có trong phân của chó bị nhiễm bệnh.
- Triệu chứng: Tiêu chảy mãn tính (phân có nhầy máu), sụt cân, chán ăn. Nhiễm nhẹ có thể không có triệu chứng.
- Phòng ngừa, diệt trừ: Xét nghiệm phân định kỳ và dùng thuốc tẩy giun.
Sán dây (Tapeworm):
- Các loại, đường lây nhiễm:
- Sán dây dưa chuột (Dipylidium caninum): Lây nhiễm khi chó nuốt phải bọ chét có chứa ấu trùng sán.
- Sán nhái/Sán Manson (Spirometra erinaceieuropaei): Lây nhiễm khi chó ăn phải ếch, nhái, rắn…
- Triệu chứng: Tiêu chảy, nôn mửa, sụt cân, chán ăn. Có thể thấy chó hay liếm vùng hậu môn, hoặc chà mông xuống sàn. Trong phân có thể thấy các đốt sán màu trắng, dẹt giống hạt gạo hoặc sợi mì.
- Phòng ngừa, diệt trừ: Diệt bọ chét (đối với sán dây dưa chuột), không cho chó ăn ếch, nhái, rắn… (đối với sán nhái). Dùng thuốc tẩy sán.
Đơn bào (Cầu trùng – Coccidia, Trùng roi Giardia…):
- Đặc điểm, đường lây nhiễm: Là những ký sinh trùng đơn bào nhỏ bé, chủ yếu lây nhiễm qua đường miệng thông qua nước uống hoặc thức ăn bị ô nhiễm bởi phân của động vật bị nhiễm bệnh.
- Triệu chứng: Chủ yếu ở chó con, gây tiêu chảy (phân lỏng, phân có nhầy máu), phân có máu, mất nước, chán ăn, chậm phát triển… Ở chó trưởng thành có thể không có triệu chứng.
- Phòng ngừa, diệt trừ: Duy trì môi trường sống vệ sinh. Dùng thuốc trị ký sinh trùng.
Đây có phải là dấu hiệu của ký sinh trùng? Đừng bỏ lỡ tín hiệu SOS của chó cưng!
Nếu chó cưng của bạn có những dấu hiệu sau, có khả năng bé đã bị nhiễm ký sinh trùng.
- Bất thường về da: Gãi ngứa liên tục, da đỏ, gàu nhiều, rụng lông, có mẩn ngứa, có hạt đen nhỏ (phân bọ chét).
- Bất thường về hệ tiêu hóa: Tiêu chảy (phân mềm, phân lỏng, phân có nhầy máu, phân có máu), nôn mửa, không muốn ăn, hoặc ăn rất nhiều, sụt cân, bụng trướng.
- Bất thường về hệ hô hấp: Ho, thở gấp, thở khò khè.
- Mệt mỏi, dễ mệt, triệu chứng thiếu máu (nướu hoặc lưỡi trắng).
- Bất thường trong phân: Nhìn thấy giun sán trong phân, hoặc có các đốt sán màu trắng giống hạt gạo.
- Quan tâm đến vùng hậu môn, chà mông xuống sàn. Nếu thấy những dấu hiệu này, đừng tự ý phán đoán mà hãy sớm đưa bé đến bệnh viện thú y.
Bảo vệ chó cưng khỏi ký sinh trùng! Hướng dẫn toàn diện về phòng ngừa và diệt trừ ngay hôm nay
Để bảo vệ chó cưng khỏi ký sinh trùng, việc phòng ngừa hàng ngày và diệt trừ đúng cách là quan trọng nhất.
Sử dụng thuốc phòng ngừa định kỳ là biện pháp cơ bản nhất:
- Phòng giun tim: Trong suốt mùa muỗi hoạt động (tùy theo vùng miền), nhất định phải cho uống thuốc phòng ngừa mỗi tháng một lần.
- Phòng bọ chét, ve: Sử dụng thuốc phòng ngừa, diệt trừ định kỳ (mỗi tháng một lần…, tùy sản phẩm) (loại nhỏ gáy, uống…). Nhiều vùng khuyến nghị phòng ngừa quanh năm. Luôn tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ thú y, chọn loại thuốc phù hợp với cân nặng và độ tuổi của chó cưng.
Xét nghiệm phân định kỳ và tẩy giun khi cần thiết:
Dù không có triệu chứng, chó vẫn có thể bị nhiễm nội ký sinh trùng. Đặc biệt là chó con hoặc chó mới đón về, hãy đưa đến bệnh viện thú y để xét nghiệm phân định kỳ và cho uống thuốc tẩy giun nếu cần.
Duy trì môi trường sống vệ sinh:
- Vệ sinh thường xuyên chỗ ngủ và không gian sống của chó, giữ gìn sạch sẽ. Giặt giũ định kỳ chăn, đệm lót…
- Dọn dẹp toilet ngay sau khi chó đi vệ sinh, quản lý vệ sinh.
- Những nơi dễ phát sinh bọ chét, ve như thảm, ghế sofa… cũng cần hút bụi kỹ lưỡng.
Lưu ý khi đi dạo:
- Cố gắng tránh những nơi có nhiều cỏ rậm, bụi cây… nơi ve có thể ẩn náu.
- Không cho chó đến gần hoặc tiếp xúc với phân của chó khác.
- Sau khi đi dạo về, hãy kiểm tra kỹ lòng bàn chân và toàn bộ cơ thể, lau sạch bụi bẩn, và kiểm tra xem có bọ chét, ve bám vào không.
Tạo thói quen chải lông và kiểm tra cơ thể:
Việc chải lông hàng ngày không chỉ giúp giữ sạch bộ lông mà còn là cơ hội tốt để phát hiện sớm các vấn đề về da hoặc ngoại ký sinh trùng.
Tránh cho ăn thịt sống hoặc nội tạng chưa qua xử lý nhiệt:
Thịt sống hoặc nội tạng có thể chứa ký sinh trùng hoặc vi khuẩn, nếu cho ăn, hãy nấu chín kỹ.
Con người cũng có nguy cơ? Những điều cần biết về ký sinh trùng ở chó và “Bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người”
Một số loại ký sinh trùng ở chó có thể lây nhiễm sang người và gây hại cho sức khỏe, được gọi là “Bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người” (Zoonosis).
Các ký sinh trùng tiêu biểu gây bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người:
- Giun đũa (Bệnh Toxocara): Lây nhiễm khi người nuốt phải trứng giun có trong phân chó. Trẻ em đặc biệt có nguy cơ nhiễm bệnh khi chơi ở những nơi có cát. Ấu trùng di chuyển trong cơ thể, có thể gây tổn thương ở mắt hoặc nội tạng.
- Bệnh sán dây chó (Echinococcosis): Ký sinh trùng có vật chủ cuối cùng là cáo hoặc chó… Lây nhiễm khi người nuốt phải trứng sán có trong phân, chủ yếu gây tổn thương nghiêm trọng ở gan.
- Các bệnh do ve truyền (SFTS, bệnh Lyme…): Con người cũng có thể bị nhiễm bệnh khi bị ve đốt.
- Bệnh ghẻ ngứa (Scabies): Có thể lây sang người khi tiếp xúc gần gũi với chó bị nhiễm bệnh, gây viêm da kèm ngứa dữ dội.
- Bệnh Giardia: Lây nhiễm qua nước uống hoặc thức ăn bị ô nhiễm, gây các triệu chứng tiêu hóa như tiêu chảy.
Những điều quan trọng để phòng ngừa:
- Thực hiện triệt để việc phòng ngừa và diệt trừ ký sinh trùng định kỳ cho chó.
- Xử lý phân chó nhanh chóng, quản lý vệ sinh.
- Luôn rửa tay sạch sẽ sau khi tiếp xúc với chó hoặc trước khi ăn.
- Chú ý không để trẻ em tiếp xúc với phân chó.
Có thể là ký sinh trùng…? Quy trình xét nghiệm và điều trị tại bệnh viện thú y
Nếu nghi ngờ chó cưng bị nhiễm ký sinh trùng, hãy nhanh chóng đưa bé đến bệnh viện thú y.
Các phương pháp xét nghiệm chính:
- Ngoại ký sinh trùng: Khám lâm sàng, xét nghiệm lông (lấy mẫu lông, vảy da để soi kính hiển vi), cạo da xét nghiệm (cạo một ít da để soi kính hiển vi).
- Nội ký sinh trùng: Xét nghiệm phân (tìm trứng giun, sán, đốt sán, đơn bào… trong phân dưới kính hiển vi), xét nghiệm máu (xét nghiệm giun tim…).
Phương pháp điều trị:
Tùy thuộc vào loại ký sinh trùng và tình trạng nhiễm bệnh, bác sĩ thú y sẽ kê đơn thuốc tẩy giun sán phù hợp (thuốc uống, thuốc tiêm, thuốc nhỏ gáy…). Cũng có trường hợp cần tắm thuốc hoặc khử trùng môi trường. Luôn tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ thú y, tuân thủ đúng liều lượng và cách dùng để điều trị một cách chắc chắn.
Đặc biệt chú ý! Biện pháp đối phó với ký sinh trùng ở chó con và chó già
Chó con:
Có khả năng cao bị nhiễm nội ký sinh trùng (đặc biệt là giun đũa) từ chó mẹ qua nhau thai hoặc sữa mẹ. Ngoài ra, hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện nên dễ bị nhiễm ký sinh trùng và bệnh trở nặng. Sau khi đón về, hãy sớm đưa đi xét nghiệm phân, tẩy giun và tiêm phòng theo kế hoạch.
Chó già:
Do hệ miễn dịch suy giảm theo tuổi tác, nên ngay cả khi chỉ nhiễm một số ít ký sinh trùng mà trước đây không gây vấn đề gì, cũng có thể dễ xuất hiện triệu chứng, hoặc dễ mắc các bệnh truyền nhiễm hơn. Việc tiếp tục kiểm tra sức khỏe định kỳ và phòng ngừa là rất quan trọng.
Lời kết: Phòng chống ký sinh trùng là minh chứng của tình yêu thương! Chăm sóc định kỳ để bảo vệ sức khỏe chó cưng
Ký sinh trùng ở chó có thể đe dọa sức khỏe của chó cưng một cách âm thầm, và đôi khi còn ảnh hưởng đến sức khỏe của chủ nuôi và gia đình. Tuy nhiên, nếu có kiến thức đúng đắn, thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp hàng ngày, và phát hiện sớm, điều trị kịp thời trong trường hợp không may bị nhiễm bệnh, thì chúng không hề đáng sợ.
Việc sử dụng thuốc phòng ngừa định kỳ, duy trì môi trường sống vệ sinh, và trên hết là quan sát kỹ lưỡng tình trạng của chó cưng hàng ngày. Mỗi việc nhỏ này tích lũy lại chính là biểu hiện tình yêu thương lớn nhất từ người chủ, giúp bảo vệ chó cưng khỏi sự đau khổ do ký sinh trùng gây ra, để bé có một cuộc sống khỏe mạnh và thoải mái mỗi ngày.
Nếu bạn nhận thấy bất kỳ thay đổi nào đáng lo ngại về sức khỏe hoặc hành vi của chó cưng, đừng tự ý phán đoán, hãy thoải mái tham khảo ý kiến của bác sĩ thú y. Hãy thực hành các biện pháp phòng chống ký sinh trùng tối ưu nhất cho chó cưng của bạn dưới sự tư vấn của chuyên gia nhé.