“Khi đi dạo bé lại ăn phải thứ gì đó rồi!”, “Lơ đễnh một chút là bé đã gặm thứ rơi trên sàn nhà…” – Hành vi “ăn bậy” của chó cưng là những khoảnh khắc khiến chủ nuôi thót tim, và đôi khi có thể dẫn đến những tai nạn nghiêm trọng liên quan đến tính mạng. Từ sự tò mò của chó con, đến căng thẳng hay hành vi bản năng của chó trưởng thành, đằng sau việc chó ăn bậy ẩn chứa nhiều lý do khác nhau.
“Tại sao bé nhà mình lại hay ăn bậy thế nhỉ?”, “Đã nhắc nhở bao nhiêu lần mà vẫn không chừa…”, “Nếu lỡ ăn phải thứ gì nguy hiểm thì phải làm sao?”
Bài viết này, dành cho tất cả những người chủ đang phiền lòng vì tật ăn bậy của chó cưng, sẽ giải thích một cách chi tiết và toàn diện, từ những lý do chính khiến chó ăn bậy (phân biệt giữa chó con và chó trưởng thành), cách huấn luyện hiệu quả và đầy tình yêu thương, các biện pháp phòng ngừa có thể thực hiện trong cuộc sống hàng ngày, cách xử lý khẩn cấp trong trường hợp lỡ ăn phải, cho đến những cách đối phó KHÔNG NÊN làm. Với kiến thức đúng đắn và cách tiếp cận kiên nhẫn, đầy tình yêu thương, chắc chắn bạn sẽ bảo vệ được chó cưng của mình khỏi nguy cơ ăn bậy, và lấy lại được cuộc sống an toàn, yên tâm mỗi ngày.
Tại sao bé nhà mình lại hay ăn bậy? ～Tâm lý và nguyên nhân ẩn sau hành vi đó của chó～
Đằng sau hành vi ăn bậy của chó ẩn chứa nhiều tâm lý và nguyên nhân khác nhau.
① Bản năng và tính tò mò: “Đây là cái gì nhỉ? Ăn được không ta?”
Chó vốn là loài động vật hiếu kỳ, đặc biệt là chó con, chúng có tập tính dùng miệng để khám phá và xác nhận những thứ xung quanh. Việc tỏ ra thích thú với những thứ rơi vãi và thử cho vào miệng để kiểm tra là một trong những hành vi tự nhiên của chó. Ngoài ra, do tàn dư của bản năng săn mồi, chúng có thể phản ứng cả với những thứ không phải là thức ăn.
② Đói bụng, thiếu dinh dưỡng: “Đói quá đi mất…”
Nếu lượng thức ăn không đủ, hoặc cân bằng dinh dưỡng bị lệch, chúng có thể ăn cả những thứ không phải là thức ăn để thỏa mãn cơn đói, hoặc để cố gắng bù đắp những chất dinh dưỡng còn thiếu.
③ Căng thẳng, buồn chán, không thỏa mãn: “Quan tâm đến con đi mà”, “Chán quá đi”
Thiếu vận động, thiếu giao tiếp, ở nhà một mình quá lâu, thay đổi môi trường… nhiều yếu tố gây căng thẳng, buồn chán, không thỏa mãn có thể khiến chúng ăn bậy để giải khuây hoặc để thu hút sự chú ý của chủ. Đây cũng có thể là một triệu chứng của “chứng lo âu khi xa cách”.
④ Muốn thu hút sự chú ý của chủ (hành vi học được):
Do kinh nghiệm trong quá khứ, việc ăn bậy khiến chủ hoảng hốt gọi tên, rượt đuổi, hoặc quan tâm, khiến chúng học được rằng “ăn bậy sẽ được chú ý”, “sẽ được chơi cùng”, và cố tình lặp lại hành vi đó.
⑤ Bệnh tật, thể trạng không tốt (trường hợp hiếm):
Hiếm khi, các vấn đề về hệ tiêu hóa, nhiễm ký sinh trùng, rối loạn hấp thu dinh dưỡng, hoặc bệnh “ăn bậy” (Pica) – tình trạng ăn những thứ cụ thể một cách ám ảnh – cũng có thể là nguyên nhân gây ra hành vi ăn bậy. Nếu bé đột nhiên ăn bậy nhiều hơn, kèm theo các dấu hiệu bất thường về sức khỏe, hãy đưa bé đến bệnh viện thú y để được tư vấn. Việc thấu hiểu những nguyên nhân này là bước đầu tiên quan trọng để đưa ra các biện pháp đối phó phù hợp.
“Chỉ một miếng” cũng có thể nguy hiểm đến tính mạng! Những rủi ro đáng sợ do việc ăn bậy gây ra
Sự chủ quan “chắc một chút cũng không sao đâu” là điều cấm kỵ. Việc ăn bậy có thể gây ra những tình huống nghiêm trọng, liên quan đến tính mạng của chó cưng.
- Ngộ độc:
- Thức ăn của người: Sô cô la, các loại hành, nho, xylitol… có rất nhiều loại thức ăn của người gây độc cho chó.
- Hóa chất: Thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu, thuốc diệt chuột, chất chống đông, tàn thuốc lá, thuốc của người… dù chỉ một lượng nhỏ cũng gây ngộ độc nghiêm trọng.
- Thức ăn ôi thiu: Có thể chứa vi khuẩn hoặc độc tố gây ngộ độc thực phẩm.
- Cây cỏ độc: Hoa thủy tiên, hoa cẩm tú cầu, hoa loa kèn… ngay cả trong sân vườn hoặc công viên cũng có những loại cây cỏ gây độc cho chó.
- Tắc nghẽn, tổn thương đường tiêu hóa: Đá, mảnh nhựa, vải, mảnh đồ chơi, sản phẩm nhựa, que xiên, xương gà… việc nuốt phải những vật không tiêu hóa được có thể gây tắc nghẽn thực quản, dạ dày, ruột, hoặc làm tổn thương đường tiêu hóa. Không ít trường hợp phải phẫu thuật.
- Chấn thương miệng hoặc đường tiêu hóa: Việc gặm hoặc nuốt phải những vật nhọn (mảnh xương, que xiên, mảnh kính…) hoặc quá cứng có thể làm tổn thương miệng, thực quản, dạ dày, ruột.
- Bệnh truyền nhiễm: Việc ăn phải phân của động vật khác hoặc thức ăn bị ô nhiễm có thể làm tăng nguy cơ nhiễm ký sinh trùng, vi khuẩn, virus.
【Cơ bản】Không để chó ăn bậy! Cải thiện môi trường và tâm thế hàng ngày
Để phòng ngừa việc ăn bậy, trước tiên, việc “cải thiện môi trường” nhằm giảm thiểu cơ hội chó tiếp xúc với những vật nguy hiểm một cách vật lý, và “tâm thế” hàng ngày của chủ nuôi là vô cùng quan trọng.
Các biện pháp triệt để trong nhà:
- Quản lý nghiêm ngặt thức ăn, thùng rác: Thức ăn của người và rác thải hữu cơ phải được cất giữ ở nơi cao chó không với tới, hoặc trong tủ, thùng rác có nắp đậy kín.
- Dọn dẹp các vật nhỏ: Thuốc men, pin, phụ kiện, cúc áo, dây thun, đồ chơi của trẻ em… những vật nhỏ chó có nguy cơ nuốt phải, không được để trên sàn nhà hoặc những nơi thấp, phải cất dọn ngay.
- Bảo vệ dây điện: Việc gặm dây điện có nguy cơ bị điện giật. Hãy dùng ống bọc dây điện hoặc giấu sau đồ đạc để phòng ngừa.
Cẩn trọng khi đi dạo!:
- Chủ nuôi luôn để mắt xung quanh: Việc vừa đi dạo vừa xem điện thoại là vô cùng nguy hiểm. Luôn chú ý đến chó cưng và tình hình xung quanh, kiểm tra xem có vật gì rơi vãi trên đường không.
- Tránh những nơi dễ có đồ ăn rơi vãi: Xung quanh khu vực tập kết rác, bụi rậm trong công viên, khu vực gần các quán ăn… những nơi có khả năng cao có thức ăn rơi vãi, hãy cố gắng tránh hoặc đặc biệt chú ý khi đi qua.
- Giữ dây dắt ngắn, dễ kiểm soát: Nếu sử dụng dây dắt tự thu, ở những nơi nguy hiểm, nhất định phải khóa lại và giữ ngắn để có thể kiểm soát hành vi của chó.
Thỏa mãn nhu cầu bằng bữa ăn và vận động:
- Quản lý bữa ăn phù hợp: Cho chó cưng ăn thức ăn chất lượng tốt, phù hợp với độ tuổi và mức độ hoạt động, với liều lượng và số lần hợp lý, để phòng ngừa việc ăn bậy do đói.
- Vận động và vui chơi đầy đủ: Cho bé giải tỏa năng lượng triệt để bằng các buổi đi dạo và vui chơi hàng ngày, để bé không bị căng thẳng hay buồn chán.
- Sử dụng đồ chơi trí tuệ: Khi chủ vắng nhà, việc cho bé chơi các đồ chơi trí tuệ (như Kong) có thể nhồi thức ăn hoặc đồ ăn vặt vào bên trong để bé có thể thỏa mãn nhu cầu một cách an toàn cũng rất hiệu quả.
【Huấn luyện】Thực hành ngay hôm nay! Phương pháp huấn luyện phòng chống ăn bậy hiệu quả
Song song với việc cải thiện môi trường, hãy kiên nhẫn thực hiện việc “huấn luyện” để dạy chó không được ăn bậy.
Khẩu lệnh quan trọng nhất! Thành thạo lệnh “Cho (Nhả ra)”:
Đây là khẩu lệnh để chó nhả ra một cách an toàn những thứ đang ngậm trong miệng theo chỉ dẫn của chủ.
- Cách dạy: Khi chó đang ngậm một món đồ chơi an toàn nào đó, hãy nói “Cho” và đồng thời đưa ra một món đồ ăn vặt. Khi chó nhả đồ chơi ra và chú ý đến đồ ăn vặt, hãy khen ngợi ngay và cho ăn, rồi thu lại đồ chơi. Lặp lại điều này để bé học được rằng nói “Cho” sẽ có điều tốt đẹp. Tuyệt đối KHÔNG giằng lấy từ miệng một cách vô lý.
Chiến thắng sự cám dỗ! Cách dạy lệnh “Đợi” và “Không được (Sai)”:
- “Đợi”: Dạy chó có thể chờ đợi mệnh lệnh của chủ trước khi lao vào những thứ rơi trên đất, ngay cả khi bé đã phát hiện ra.
- “Không được (Sai)”: Ngay khi bé có ý định ăn bậy, hãy dùng giọng trầm, nói ngắn gọn bằng những từ nhất quán. Nếu thành công, hãy khen ngợi.
Chủ là nhất! Nâng cao sự chú ý bằng giao tiếp bằng mắt:
Khi đi dạo, hãy thường xuyên gọi tên bé và giao tiếp bằng mắt, tập cho bé thói quen chú ý đến chủ. Nếu ý thức của bé hướng về chủ, sự hứng thú với những thứ rơi trên đất cũng sẽ giảm đi. Hãy khen ngợi khi bé nhìn vào mắt bạn.
Dẫn dụ tích cực bằng đồ ăn vặt và bí quyết huấn luyện:
Ngay cả khi phát hiện ra thứ gì đó rơi trên đất, trước khi bé đến gần, chủ hãy đưa đồ ăn vặt ra để thu hút sự chú ý, yêu cầu bé tuân theo mệnh lệnh như “Ngồi”, nếu bé làm được thì khen và cho ăn. Dạy cho bé rằng “Đồ ăn vặt từ chủ hấp dẫn hơn những thứ rơi trên đất”.
“Vũ khí bí mật” khi gặp khó khăn? Cách sử dụng đúng các vật dụng phòng chống ăn bậy
Khi việc huấn luyện không mang lại hiệu quả rõ rệt, bạn có thể cân nhắc sử dụng các vật dụng hỗ trợ.
Rọ mõm (Muzzle):
Đây là một trong những biện pháp cuối cùng để ngăn chặn việc ăn bậy một cách vật lý, nhưng có thể gây căng thẳng cho chó. Nếu sử dụng, nhất định phải huấn luyện làm quen kỹ càng trước, và bắt đầu từ thời gian ngắn. Việc sử dụng liên tục trong thời gian dài hoặc trong thời tiết nóng bức đặc biệt nguy hiểm vì làm tăng nguy cơ sốc nhiệt. Điều quan trọng là phải tham khảo ý kiến của bác sĩ thú y hoặc người huấn luyện, chọn loại phù hợp và sử dụng đúng cách.
Vòng cổ/Dây dắt ngực huấn luyện đi dạo có chủ dẫn dắt:
Việc hạn chế hành vi kéo dây và thúc đẩy việc đi dạo do chủ dẫn dắt, kết quả là có thể kỳ vọng hiệu quả giảm thiểu cơ hội ăn bậy. Điều này cũng nên được cân nhắc sử dụng dưới sự tư vấn của chuyên gia.
Đây là phản tác dụng! Những cách huấn luyện và đối phó sai lầm với tật ăn bậy
Những việc làm tưởng chừng như tốt lại có thể khiến tật ăn bậy trở nên tồi tệ hơn.
- Hình phạt thể xác như la lớn, đánh đập: Chó chỉ cảm thấy sợ hãi chứ không hiểu tại sao lại bị mắng. Chúng có thể hình thành sự mất lòng tin vào chủ, lén lút ăn bậy hơn, hoặc trở nên hung hăng để bảo vệ đồ vật từ chủ.
- Cố gắng giằng lấy đồ vật từ miệng một cách vô lý: Chó có thể hoảng sợ nuốt vội, hoặc tính sở hữu bị kích thích khiến chúng càng cố chấp hơn. Nguy cơ bị thương cũng đi kèm.
- Hoảng hốt rượt đuổi: Nếu chủ hoảng hốt rượt đuổi, chó có thể hiểu lầm là “đang được chơi cùng”, và học được việc ngậm đồ chạy trốn như một trò chơi thú vị.
- Phát hiện ra sau rồi mới mắng: Chó là loài động vật sống trong “hiện tại”. Mắng sau khi sự việc đã qua, chúng không thể hiểu mình bị mắng vì điều gì.
Lỡ ăn phải rồi! Quy trình xử lý khẩn cấp để không hoảng loạn
Dù bạn có cẩn thận đến đâu, khả năng chó cưng ăn phải thứ gì đó vẫn không phải là không có.
① Bình tĩnh nắm bắt tình hình:
Trước tiên, chủ nuôi cần bình tĩnh, xác định càng chính xác càng tốt bé đã ăn gì, khi nào, và với số lượng bao nhiêu. Nếu có thể, hãy giữ lại phần thức ăn thừa hoặc bao bì.
② Không tự ý gây nôn:
Việc cố gắng ép chó nôn có thể làm tổn thương thực quản, khí quản, hoặc gây viêm phổi hít. Đặc biệt, tuyệt đối không được gây nôn nếu không biết rõ bé đã nuốt phải gì, hoặc nghi ngờ nuốt phải hóa chất, vật nhọn, chất ăn mòn.
③ Liên hệ ngay với bệnh viện thú y và làm theo chỉ dẫn:
Hãy gọi điện ngay cho bệnh viện thú y quen thuộc, hoặc bệnh viện thú y có dịch vụ cấp cứu ban đêm/ngày lễ, thông báo chính xác tình hình và làm theo hướng dẫn của bác sĩ thú y. Bác sĩ sẽ dựa trên loại thức ăn, liều lượng, cân nặng và tình trạng hiện tại của chó để đánh giá mức độ khẩn cấp và các biện pháp xử lý cần thiết.
④ Những thông tin cần cung cấp khi đưa đến bệnh viện thú y (nên ghi chú lại):
- Giống chó, tuổi, cân nặng, giới tính, có bệnh nền không, tiền sử dị ứng.
- Tên cụ thể hoặc loại của thứ đã ăn.
- Số lượng đã ăn (ước chừng).
- Thời gian đã trôi qua kể từ khi ăn.
- Tình trạng hiện tại của chó (có triệu chứng gì không, có khỏe không, tình trạng hô hấp, có nôn hay tiêu chảy không…).
- Nếu có thể, hãy mang theo phần thức ăn thừa hoặc bao bì.
Mãi không hết… Những lúc như vậy đừng ngần ngại nhờ chuyên gia giúp đỡ!
Nếu đã thử nhiều biện pháp và huấn luyện mà tật ăn bậy không cải thiện, hoặc bé thường xuyên ăn phải những thứ nguy hiểm, những trường hợp mà chủ nuôi cảm thấy khó đối phó một mình, đừng bao giờ một mình ôm đồm mà hãy nhờ đến sự giúp đỡ của chuyên gia.
- Người huấn luyện chó chuyên nghiệp: Sẽ phân tích nguyên nhân ăn bậy và tính cách của từng chú chó, đưa ra kế hoạch huấn luyện và lời khuyên cải thiện môi trường cụ thể. Việc hướng dẫn cho chính chủ nuôi cũng rất quan trọng để học cách đối xử và giao tiếp đúng đắn.
- Bác sĩ thú y (đặc biệt là các bệnh viện có chuyên khoa hành vi): Đằng sau hành vi ăn bậy có thể tiềm ẩn các vấn đề về bệnh tật, dinh dưỡng, hoặc các vấn đề về hành vi học như chứng lo âu khi xa cách hay rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Bác sĩ thú y sẽ tìm hiểu nguyên nhân từ góc độ y học và hành vi học, và đề xuất các phương pháp điều trị hoặc chương trình điều chỉnh hành vi phù hợp nếu cần.
Lời kết: Bằng kiến thức đúng đắn, sự kiên nhẫn và tình yêu thương, hãy bảo vệ chó cưng khỏi nguy cơ ăn bậy!
Hành vi “ăn bậy” của chó cưng đôi khi là một hành động nguy hiểm đến tính mạng, và là một nỗi lo lớn đối với chủ nuôi. Tuy nhiên, đằng sau hành vi đó luôn có những lý do riêng của chó. Việc bình tĩnh xem xét nguyên nhân gốc rễ tại sao bé lại ăn bậy, và kiên nhẫn tiếp tục các biện pháp huấn luyện và đối phó phù hợp với từng nguyên nhân, bằng cả tình yêu thương, là con đường chắc chắn nhất để cải thiện.
Hãy cải thiện môi trường sống, loại bỏ những vật nguy hiểm. Cung cấp đủ đồ chơi phù hợp để cắn, dạy cho bé biết “không được” một cách đúng đắn. Và trên hết, hãy thỏa mãn các nhu cầu thể chất và tinh thần của chó cưng thông qua việc vận động, vui chơi và giao tiếp chất lượng cao đầy đủ. Sự tích lũy của những điều này không chỉ giúp ngăn chặn tật ăn bậy của chó cưng, bảo vệ đồ đạc và những thứ quan trọng, mà còn là chìa khóa để làm sâu sắc thêm mối quan hệ tin cậy giữa chủ nuôi và chó cưng, hiện thực hóa một cuộc sống chung an toàn, thoải mái và ngập tràn nụ cười hơn cho cả hai. Đừng nóng vội, hãy từ từ đối mặt với chó cưng, và lấy lại những ngày tháng yên bình, vui vẻ nhé!