“Đồ đạc yêu thích tan tành…”, “Đôi giày quý lại thành nạn nhân…”, “Cứ để ở nhà một mình là cả phòng tanh bành!” – Hẳn không ít chủ nuôi phải đau đầu vì chú chó cưng nhà mình gặm cắn mọi thứ trong nhà. Nhiều người có thể xem nhẹ đó chỉ là hành động nhất thời của chó con, nhưng nếu không được sửa chữa, tật xấu này có thể kéo dài đến khi trưởng thành, khiến nỗi phiền lòng ngày càng nghiêm trọng.
Hành vi gặm cắn đồ đạc của chó luôn có một lý do nào đó. Bước đầu tiên để giải quyết vấn đề này là thấu hiểu những cảm xúc, bản năng, hay sự căng thẳng ẩn sau hành vi đó, từ đó áp dụng các biện pháp huấn luyện và cải thiện môi trường phù hợp. Chỉ dùng vũ lực để áp chế hay la mắng theo cảm tính không những không giải quyết được tận gốc vấn đề, mà thậm chí còn có thể làm tổn hại đến mối quan hệ tin cậy giữa bạn và chó cưng.
Bài viết này, dành cho tất cả những người chủ đang phiền lòng vì “tật cắn phá” của chó cưng, sẽ giải thích chi tiết một cách toàn diện, từ những lý do chính khiến chó gặm đồ (phân biệt giữa chó con và chó trưởng thành), cách huấn luyện hiệu quả và đầy tình yêu thương, các biện pháp phòng ngừa có thể thực hiện trong cuộc sống hàng ngày, cho đến những cách xử lý KHÔNG NÊN làm. Với kiến thức đúng đắn và cách tiếp cận kiên nhẫn, chắc chắn bạn sẽ lấy lại được cuộc sống yên bình và vui vẻ bên chó cưng của mình.
Tại sao bé lại hay “cạp cạp”? “Lý do” ẩn sau hành vi gặm đồ của chó
Hành vi gặm đồ của chó, trong nhiều trường hợp, là một hành động tự nhiên hoặc là biểu hiện của một tín hiệu nào đó.
- Khám phá và học hỏi: Đặc biệt là chó con, chúng dùng miệng để kiểm tra những thứ xung quanh và học hỏi xem đó là gì. Tương tự như con người dùng tay để chạm và cảm nhận, chó dùng miệng để khám phá “Đây là cái gì nhỉ?”.
- Nhu cầu bản năng: Do bản năng chó săn, chúng có thể có nhu cầu rượt đuổi những vật chuyển động, hoặc dùng miệng để bắt, xé những thứ chúng coi là con mồi.
- Khó chịu do thay răng: Giai đoạn chó con thay răng sữa sang răng vĩnh viễn (khoảng 4-6 tháng tuổi), nướu sẽ bị ngứa ngáy, và chúng cố gắng làm dịu sự khó chịu đó bằng cách gặm một thứ gì đó.
- Vui chơi và giải tỏa năng lượng: Chúng có thể gặm đồ như một phần của trò chơi, hoặc phá hoại đồ đạc để giải tỏa năng lượng dư thừa.
- Căng thẳng, lo lắng, buồn chán: Thiếu vận động, thiếu giao tiếp, ở nhà một mình quá lâu, thay đổi môi trường, tiếng động lớn như sấm sét… nhiều yếu tố gây căng thẳng, lo lắng, buồn chán có thể khiến chúng gặm đồ để giải khuây hoặc thể hiện sự không thỏa mãn. Đây cũng có thể là một trong những triệu chứng của “chứng lo âu khi xa cách”.
- Muốn thu hút sự chú ý của chủ: Do kinh nghiệm trong quá khứ, việc gặm đồ khiến chủ la hét, quan tâm, khiến chúng học được rằng “gặm đồ sẽ được chú ý”, và lặp lại hành vi đó để cố tình thu hút sự chú ý.
- Đói bụng: Nếu lượng thức ăn không đủ, chúng có thể tìm thứ gì đó để ăn nhằm thỏa mãn cơn đói.
- Thể trạng không tốt (hiếm gặp): Hiếm khi, các vấn đề về tiêu hóa hoặc thiếu dinh dưỡng cũng có thể là nguyên nhân gây ra hành vi ăn bậy, gặm đồ. Việc thấu hiểu những lý do này là bước đầu tiên để đưa ra các biện pháp đối phó phù hợp.
【Phiên bản Chó Con】Răng ngứa ngáy? Hay tò mò? Lý do chó con gặm đồ và cách đối phó nhẹ nhàng
Việc chó con gặm cắn mọi thứ xung quanh ở một mức độ nào đó là hành vi tự nhiên trong quá trình phát triển. Tuy nhiên, nếu bỏ qua với suy nghĩ “chó con thì không sao”, mà không đối phó một cách phù hợp từ sớm, tật cắn phá nghiêm trọng khi trưởng thành có thể là điều khó tránh khỏi.
- Lý do chính:
- Thay răng: Ngứa nướu khi thay răng là nguyên nhân chính.
- Tính tò mò và khám phá: Chúng muốn dùng miệng để kiểm tra mọi thứ mới lạ.
- Nối tiếp trò chơi: Học cách cắn đồ vật để chơi đùa, tương tự như khi nô đùa với anh chị em.
- Cách đối phó nhẹ nhàng:
- Cung cấp đủ đồ chơi phù hợp để cắn: Chuẩn bị vài loại đồ chơi an toàn dành cho chó con (dây thừng, đồ chơi cao su, đồ chơi trí tuệ…), dạy bé “Cái này được cắn nè”, và hướng nhu cầu muốn cắn của bé vào những đối tượng an toàn.
- Cất giấu kỹ những thứ không muốn bị gặm: Sắp xếp môi trường triệt để, không để những thứ như dây điện, thuốc, chất tẩy rửa, vật nhỏ, đồ đạc quan trọng… trong tầm với của chó con.
- Dạy “Không được” ngay khi bắt quả tang: Ngay khi bé đang gặm đồ không được phép, hãy dùng giọng trầm, nói ngắn gọn bằng những từ nhất quán như “Không được”, “Sai”. Sau khi nói, hãy ngay lập tức chuyển sự chú ý của bé sang đồ chơi được phép cắn.
- Nói “Đau!” và dừng trò chơi (nếu cắn vào tay chân người): Khi chó con cắn yêu vào tay hoặc chân người, hãy nói “Đau!” bằng giọng hơi cao và dừng trò chơi ngay, rời khỏi đó. Lặp lại điều này để bé học rằng “Cắn vào tay người sẽ làm trò chơi vui vẻ kết thúc”.
- Lờ đi: Nếu bé gặm đồ để thu hút sự chú ý, việc không làm ầm ĩ, lờ đi cũng có thể hiệu quả.
- Đừng quên khen ngợi: Khi bé chơi với đồ chơi được phép cắn, hoặc khi đã chuyển hướng sự chú ý khỏi đồ vật không được phép gặm, hãy khen ngợi bé thật nhiều.
【Phiên bản Chó Trưởng Thành】Căng thẳng? Buồn chán? Hay là…? Nguyên nhân và giải pháp cho việc chó trưởng thành gặm đồ
Nếu chó đã trưởng thành mà vẫn tiếp tục hành vi gặm đồ, có thể có những nguyên nhân khác so với chó con.
Lý do chính:
Căng thẳng, lo lắng, không thỏa mãn:
Thiếu vận động, thiếu giao tiếp, ở nhà một mình quá lâu, thay đổi môi trường (chuyển nhà, có thành viên mới…), sợ hãi tiếng động lớn như sấm sét… có thể là nguyên nhân khiến chúng gặm đồ để giải tỏa căng thẳng hoặc sự bất an.
Giải khuây khi buồn chán:
Khi không có việc gì làm, rảnh rỗi, chúng sẽ gặm những đồ vật xung quanh để giết thời gian.
Không giải tỏa hết năng lượng:
Đặc biệt là những giống chó năng động hoặc chó non, nếu không được giải tỏa hết năng lượng dư thừa, chúng có thể gặm đồ như một hành vi phá hoại.
Muốn được chú ý (hành vi học được):
Có thể do kinh nghiệm trong quá khứ, việc gặm đồ khiến chủ hoảng hốt quan tâm, khiến chúng học được rằng “gặm đồ sẽ được chú ý”.
Giải pháp theo từng nguyên nhân:
Giải tỏa căng thẳng, sự không thỏa mãn, thiếu năng lượng:
- Vận động đầy đủ: Xem xét lại lượng và chất của các buổi đi dạo hàng ngày, cho bé chạy nhảy tự do ở công viên chó, hoặc kết hợp các trò chơi trí tuệ để bé được thỏa mãn cả về thể chất lẫn tinh thần.
- Giao tiếp với chủ: Tăng thời gian chơi cùng, tiếp xúc cơ thể, nói chuyện… hãy cố gắng giao tiếp chất lượng cao.
- Kích thích trí tuệ: Sử dụng đồ chơi trí tuệ hoặc trò chơi tìm đồ vật (Nosework) để thỏa mãn trí tò mò của chó và tránh nhàm chán.
Đối phó với tật gặm đồ khi ở nhà một mình:
- Cho bé vận động đầy đủ và đi vệ sinh trước khi bạn ra ngoài.
- Để bé ở một không gian an toàn (chuồng, lồng vận chuyển), và chuẩn bị sẵn những món đồ chơi khiến bé say mê.
- Nếu phải vắng nhà trong thời gian dài, hãy cân nhắc việc sử dụng dịch vụ trông giữ thú cưng.
Đối phó với hành vi gặm đồ nhằm mục đích gây chú ý:
Trong lúc bé đang gặm, đừng làm ầm ĩ, hãy lờ đi, khi bé ngừng gặm thì khen ngợi, hoặc ra lệnh cho một hành vi mong muốn khác (ví dụ: ngồi) và thưởng khi bé làm được.
Ám ảnh với một đồ vật cụ thể:
Nếu bé chỉ gặm một đồ vật cụ thể (ví dụ: dép), ngoài việc cất giấu đồ vật đó, cần phải suy nghĩ tại sao bé lại ám ảnh với nó (do có mùi của chủ, do chất liệu…), và tìm một món đồ chơi an toàn khác để thay thế.
Thực hành theo các bước! Cách huấn luyện cơ bản để chó ngừng gặm đồ
Dù nguyên nhân là gì, khi chó gặm những thứ không được phép, điều quan trọng là phải dạy “Không được” bằng thái độ nhất quán.
- Bước 1: Nói “Không được” ngay khi bắt quả tang: Ngay khi bé đang gặm đồ không được phép, hãy dùng giọng trầm, nói ngắn gọn, bằng thái độ cương quyết, bằng những từ mà cả gia đình đã thống nhất như “Không được”, “Sai”.
- Bước 2: Chuyển hướng sự chú ý ngay lập tức: Sau khi nói “Không được”, hãy ngay lập tức hướng sự chú ý của chó sang một thứ khác (đồ chơi được phép cắn, hoặc tiếng gọi của chủ…).
- Bước 3: Đưa ra giải pháp thay thế và khen ngợi: Khi bé bắt đầu chơi với đồ chơi được phép cắn, hãy khen ngợi thật nhiều: “Giỏi quá”, “Chơi cái này nhé”. Để bé học rằng “Gặm cái này thì không được, nhưng chơi cái này thì tốt”.
- Bước 4: Kiên nhẫn lặp đi lặp lại: Hiếm khi chó học được ngay từ lần đầu. Điều quan trọng là phải kiên nhẫn, lặp đi lặp lại nhiều lần.
Môi trường là quan trọng! Tạo dựng không gian sống bảo vệ chó cưng khỏi “cơn thèm gặm”
Song song với việc huấn luyện, việc sắp xếp môi trường để giảm thiểu cơ hội chó gặm đồ một cách vật lý cũng rất quan trọng.
- Cất giấu kỹ những thứ không muốn bị gặm: Đây là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Không để những đồ vật quan trọng, nguy hiểm trong tầm với của chó.
- Bảo vệ dây điện, cáp: Sử dụng ống bọc dây điện hoặc giấu sau đồ đạc để phòng ngừa nguy cơ điện giật hoặc hỏa hoạn.
- Thùng rác phải có nắp đậy, loại chó không mở được: Ngăn chặn việc lục lọi rác thải, ăn phải dị vật.
- Xem xét lại nơi cất giữ hóa chất, chất tẩy rửa nguy hiểm: Cất giữ ở nơi an toàn, chó tuyệt đối không thể tiếp cận.
- Bọc góc đồ đạc: Vừa giúp phòng tránh chấn thương khi va chạm, vừa có thể làm giảm hứng thú gặm cắn.
Vẫn cứ gặm… Biện pháp phòng ngừa hiệu quả và các vật dụng hữu ích
Khi việc huấn luyện và cải thiện môi trường vẫn chưa khắc phục được hoàn toàn tật gặm đồ, bạn có thể thử những cách sau:
Sử dụng xịt có vị đắng (ví dụ: Bitter Apple):
Xịt dung dịch có vị đắng mà chó không thích lên đồ đạc hoặc dây điện không muốn bị gặm. Tuy nhiên, một số chó có thể không có tác dụng, hoặc vẫn tiếp tục liếm. Luôn chọn sản phẩm an toàn cho chó, thử ở một chỗ không dễ thấy trước khi sử dụng rộng rãi. Đây chỉ là biện pháp hỗ trợ, không giải quyết được tận gốc nguyên nhân.
Bổ sung đồ chơi trí tuệ khiến bé say mê:
Những loại đồ chơi như Kong, có thể nhồi thức ăn hoặc đồ ăn vặt vào bên trong để chó phải mất thời gian mới lấy ra được, rất hiệu quả trong việc thỏa mãn trí tò mò và nhu cầu muốn cắn của chó, đồng thời giúp giải khuây và giảm căng thẳng. Có rất nhiều loại đồ chơi trí tuệ khác nhau, hãy chọn loại phù hợp với sở thích và trình độ của chó cưng.
Luân phiên đồ chơi:
Nếu lúc nào cũng chỉ có một món đồ chơi, bé có thể sẽ chán. Hãy chuẩn bị vài món đồ chơi và luân phiên cho bé chơi để duy trì sự hứng thú.
Lời kết: Bằng tình yêu thương, sự kiên nhẫn và hiểu biết đúng đắn, hãy nói lời tạm biệt với “tật cắn phá”!
Hành vi gặm đồ của chó cưng là một vấn đề phiền toái đối với chủ nuôi, nhưng đằng sau hành vi đó luôn có những lý do riêng của chó. Có thể đó là hành vi tự nhiên trong quá trình phát triển của chó con, hoặc là dấu hiệu của sự căng thẳng, không thỏa mãn, buồn chán ở chó trưởng thành.
Điều quan trọng là phải bình tĩnh xem xét nguyên nhân gốc rễ tại sao chó cưng lại gặm đồ, và kiên nhẫn tiếp tục các biện pháp đối phó phù hợp với từng nguyên nhân, bằng cả tình yêu thương. Hãy cải thiện môi trường sống, cung cấp đủ đồ chơi phù hợp để cắn, dạy cho bé biết “không được” một cách đúng đắn, và trên hết, hãy thỏa mãn các nhu cầu thể chất và tinh thần của chó cưng thông qua việc vận động, vui chơi và giao tiếp đầy đủ.
Sự tích lũy của những điều này không chỉ giúp cải thiện tật gặm đồ của chó cưng, bảo vệ đồ đạc và những thứ quan trọng, mà còn là chìa khóa để làm sâu sắc thêm mối quan hệ tin cậy giữa chủ nuôi và chó cưng, hiện thực hóa một cuộc sống chung thoải mái và hạnh phúc hơn cho cả hai. Đừng nóng vội, hãy từ từ đối mặt với chó cưng, và lấy lại những ngày tháng yên bình, vui vẻ nhé!